Kijk eens in de spiegel: De Pestkop

 

Opening

Start Kijk eens in de spiegel

Neem met de kinderen plaats in een kring rondom een kaars en een paars kleed en zet de spiegel erbij.

Vraag aan de kinderen welke zondag van de veertigdagentijd het is. Plak de smiley van deze zondag naast de spiegel op de plek van de eerste zondag. (daar is ruimte voor vrijgehouden bij de voorbereiding van de spiegel, zie hiervoor bij Extra's, materialen) 

Leg aan de kinderen uit dat we in de veertigdagentijd of vastentijd zitten. Kijk naar het aantal gekleurde stickers, 40 dagen. Bespreek waar de gaten voor staan. (De zondagen tellen we niet mee in ons aantal van 40.)

Kijk nog eens samen naar de beplakte spiegel. Wat is er nog meer op te zien?
Vertel dat er elke zondag één van deze figuren eraf gehaald zal worden en in de belangstelling zal staan. Met Pasen zien we dan wat er over is gebleven om naar te kijken.

Bid het gebed en lees het verhaal van deze zondag.

Bijbel

Navertelling Lucas 4,1-13

De evangelielezing van vandaag is ‘De verzoeking in de woestijn’. Voor de jongste kinderen kan de navertelling gebruikt worden; voor wat oudere kinderen is de vertaling uit b.v. het Evangelieboek voor kinderen of de Bijbel in Gewone Taal ook heel goed te begrijpen. Maar de navertelling sluit beter aan bij het thema Pestkop.

Wat zal Jezus gaan doen?

Jezus had gehoord dat zijn neef Johannes stond te preken in de rivier de Jordaan. Hij wilde daar bij zijn. Daarom ging Hij ook naar de Jordaan. Hij hoorde hoe Johannes, net als Hijzelf, helemaal verbonden was met God. Veel mensen lieten zich door Johannes dopen om een beter leven te beginnen. Jezus liep het water in en liet zich dopen. Ook voor Hem was dit een nieuwe start. Maar, hoe zou zijn nieuwe leven eruitzien? Daar moest over nagedacht worden.
Dus ging Jezus niet gewoon terug naar huis. De Geest van God trok Hem de andere kant op, de woestijn in. Daar bleef Jezus veertig dagen om op een rijtje te zetten wat Hij wilde doen.
Maar dat was zo makkelijk nog niet. Jezus had wel goede voornemens om God te dienen, maar er was meer in de wereld dan alleen God dienen. Om dicht bij God te zijn vastte Jezus veertig dagen en at Hij niets. Na zo’n lange tijd niet eten had Hij veel honger. En toen begonnen zijn problemen. De grote kapotmaker die wij de duivel noemen wilde Jezus graag aan zijn kant. Hij zag Jezus honger hebben en greep zijn kans. Pesterig zei hij: “Ach man, als je echt de Zoon van God bent kan je die steen daar toch wel in een lekker broodje veranderen.” Maar Jezus antwoordde: “Ik heb de bijbel goed gelezen. Daarin staat: ‘Brood is niet het belangrijkste op deze wereld.’”

Toen probeerde de duivel het anders. De pestkop trok Jezus mee naar een hoge berg. “Kijk, “zei hij, “vanaf hier kan je alle landen zien. Als je mijn maatje wordt kan jij de baas zijn over al die landen. Je hoeft maar één ding te doen. Val op je knieën voor mij dan zal alles van jou zijn.” Weer antwoordde Jezus: “Ik heb de bijbel goed gelezen. Daarin staat dat we alleen op de knieën mogen vallen voor God. Als wij ergens goed in zijn moeten we dat gebruiken om God te helpen.” 

Nog gaf de duivel het niet op. Hij nam Jezus mee naar de stad Jeruzalem. Hij zette Hem op de hoogste top van de tempel. Toen daagde hij Jezus uit en zei treiterend: “Kom op, Zoon van God, spring eens naar beneden, als je durft. Er staat toch in de Bijbel dat God zijn engelen zal sturen om te zorgen dat je je geen pijn zal doen. De engelen beschermen jou toch?” Maar Jezus antwoordde: “Wij geloven ook dat het niet goed is om God uit te proberen.” Toen hield de pestkop ermee op. Hij liet Jezus voorlopig met rust. Hij zag wel dat Jezus voor God en Gods nieuwe wereld gekozen had.

Gebed

Gebed om zo te zijn als Jezus

Goede God,

Jezus is in de woestijn.
Hoe zal hij zich gevoeld hebben?
Sterk of ook onzeker?
Standvastig of heeft Hij ook getwijfeld?
Hij weerstaat de verleidingen
en kiest voor wat Hem te doen staat.

Wij bidden:
Maak ons sterk tegen verleidingen en pestkoppen.
Laat ons erop letten dat we zelf die pestkop niet zijn.
Leer ons zo zijn als Jezus.

Amen

Verwerking

Gesprek met de kinderen

In dit verhaal heeft Jezus veertig dagen gevast. Nu moet Hij tot een besluit komen wat Hij met zijn leven doet. De duivel komt Hem bezoeken en probeert Jezus in verleiding te brengen.
Verhelder het verhaal voor de kinderen door de volgende vragen te stellen:
Hoe probeert de duivel Jezus te verleiden? (Steen in brood te veranderen, baas zijn van alle landen, van de tempel af te springen).
Waarom luistert Jezus niet naar de duivel?
Wat vinden de kinderen van de reactie van Jezus?

Pestkop
Eigenlijk is de duivel als een pestkop.
Wijs naar de smiley bij de spiegel en zoek samen met de kinderen het plaatje van de pestkop op de spiegel. Haal het plaatje van de spiegel af en leg het op het paarse doek bij de kaars.

Stel ervaringsvragen aan de kinderen om het beeld van een pestkop helder te krijgen:
Heb jij wel eens last gehad van een pestkop op school of bij het spelen? Weet je nog een situatie?
Ben jij zelf wel eens een pestkop geweest? Wat deed je dan?
Hoe voelde het om met een pestkop te maken te hebben?
Hoe voelde het om zelf een pestkop te zijn?

Praat met de kinderen verder over of zij het moeilijk vinden om sterk en standvastig te zijn bij verleidingen. Wie laat zich snel overhalen door iemand anders om iets wel of niet te doen? Wie heeft wel eens een goed voornemen dat weer snel vergeten wordt?
Speel samen het spel De verleiding (zie Extra’s)

Extra's

Materialen voor het project Kijk eens in de spiegel

Benodigde materialen voor het project:

• Een spiegel (voorkeur een passpiegel zoals te koop bij de bouwmarkt of bij IKEA)

• Plank van multiplex waarop je de spiegel plakt. Zorg voor een rand om de spiegel heen van ongeveer 10 cm.

• 40 cirkelvormige gekleurde stickers (te koop in diverse kleuren bij de boekhandel) of knip zelf rondjes. Deze stickers geven de dagen van de 40-dagentijd aan.

• 7 stickers met smileys voor de zondagen (te downloaden bij de zondag bij Extra's Smileys).

• Een paarse doek om op Palmzondag over de spiegel te hangen.

• Versiering (bloemen) om de spiegel op Pasen mee te versieren.

• Bij elke zondag hoort een tekening:
1e zondag 6 maart               Pestkop
2e zondag 13 maart             Slaapkop
3e zondag 20 maart             Domkop
4e zondag 27 maart             Brompot en de Losbol
5e zondag 3 april                 Klikspaan
6e Palmzondag 10 april       Zondebok
Pasen 17 april                      Je eigen ‘kop’/ Spiegelbeeld

De tekeningen zijn bij elke zondag te downloaden bij Extra's Tekening.

Voorbereiding:

 

 

• Plak de stickers rondom de spiegel. (Zie afbeelding) Laat ruimte voor de stickers van de zondagen. Dus een rij van 40 stickerrondjes, met 7x een uitsparing voor de smiley van de zondag.

 

 

 

 

• Knip de tekeningen uit en plak deze op de spiegel zodat je niet meer in de spiegel kunt kijken. Het spiegelglas wordt om te beginnen dus beplakt met - gaat schuil achter – alle zes uitgeprinte en uitgeknipte figuren. Dit zijn als het ware valse spiegelbeelden, waar je niet op wilt lijken. Deze worden een voor een verwijderd van de spiegel. De afbeelding van de eerse zondag komt dus bovenop. Maar me elkaar bedekken de afbeeldingen zoveel mogelijk van de spiegel. Pas met Pasen komt het midden (op gezichtshoogte) vrij, en dan kun je jezelf in de spiegel zien.

 

Projectverwerking:
Elke zondag wordt tijdens het gesprek met de kinderen de tekening van de zondag van de spiegel afgehaald. Zo werken we naar een “lege” spiegel toe, waarin je met Pasen je eigen spiegelbeeld ziet. Met Pasen zie je jezelf, geliefd kind van God zonder vals spiegelbeeld. Jij kan het beeld van Jezus laten zien in je leven. Je bent zijn spiegelbeeld!

Knutsel: Vastentrommeltje

Een gebruik dat nog uit vroegere jaren stamt, maar weer zijn comeback maakt is het ‘vastentrommeltje.’ Vertel de kinderen uit eigen ervaring of zoals het hieronder staat beschreven over het gebruik van het vastentrommeltje.

De kinderen gaan een bakje van papier maken tijdens de kinderwoorddienst en mogen het mee naar huis nemen. Vraag de kinderen om tijdens de veertigdagentijd hier het lekkers in te stoppen dat ze door de week heen krijgen. Op zondag mag er één snoepje uit het bakje opgesnoept worden. De zondag is namelijk geen vastendag. Maar wie kan de verleiding weerstaan en brengt het op om alle 6 weken lang niet uit het trommeltje te snoepen?

Benodigdheden:
• Vierkant blaadje per persoon
Bijvoorbeeld een groot vouwblaadje in diverse kleuren.

Stap 1:
Leg een vierkant blaadje voor je met een punt naar je toe. Vouw het papier dubbel van links naar rechts en weer terug.
Stap 2:
Vouw het papier dubbel van onderen naar boven en weer terug.
Stap 3:
Vouw alle vier de hoeken naar het middelpunt en weer terug
Stap 4:
Vouw alle vier de hoeken naar binnen.
Stap 5:
Vouw alle vier de hoeken dubbel langs de vouwlijnen van stap 3.
Stap 6:
Keer het papier om van links naar rechts.
Stap 7:
Vouw de bovenste en onderste rand naar de middenlijn en weer terug.
Stap 8:
Vouw de linker en rechter rand naar de middenlijn.
Stap 9:
Vouw alleen de voorste laag van de rechter helft open naar links.
Stap 10:
Vouw de hoeken rechtsboven en rechtsonder naar binnen.
Stap 11:
Vouw de voorste laag weer terug naar rechts.
Stap 12:
Herhaal de vorige 3 stappen aan de linker kant. Vouw alleen de voorste laag van de linker helft open naar rechts.
Stap 13:
Vouw de hoeken linksboven en linksonder naar binnen.
Stap 14:
Vouw de voorste laag weer terug naar links.
Stap 15:
Pak de voorste lagen in het midden en vouw ze open zodat de zijkanten omhoog komen te staan.

Alternatief
Wie dit te ingewikkeld vindt, of met erg jonge kinderen werkt, kan er natuurlijk ook voor kiezen bestaande doosjes te beplakken en te versieren.

Vraag de kinderen van thuis een trommeltje mee te nemen, en maak stroken waarop in mooie letters 'Vastentrommeltje' geschreven staat. Plak de strook op het trommeltje en laat het verder versieren, bijvoorbeeld met stickers van snoep of lekkers.

 

Smileys voor rond de spiegel

Voor elke zondag is er een smiley, die past bij het karakter van de zondag. De smileys kunnen door de voorganger uit de kerk meegegeven worden aan de kinderen wanneer zij naar de kinderwoorddienst gaan.

Druk de afbeeldingen af op stickerpapier, of op gewoon papier en gebruik lijm.

Knip ze uit en plak ze op de zondag tijdens de kinderwoorddienst op de juiste plaats van de spiegelrand.

Tekening van de zondag: Pestkop

De tekeningen worden, voorafgaand aan het hele traject van 40 dagen op de spiegel geplakt. Tijdens de kinderwoorddienst wordt de juiste tekening van de spiegel gehaald. Bij de eerste zondag is dat die van de pestkop. De tekeningen bedekken het zicht op de spiegel zo goed mogelijk. Steeds komt er een stukje vrij.

De tekening van de eerste zondag komt bovenop, want deze moet het eerst weggehaald worden. De tekening van Palmpasen komt onderop, want deze wordt pas op als laatste verwijderd.
Zorg er met het opplakken van de tekeningen dus voor dat ze weg te halen zijn in de volgorde van de zondagen. Ze mogen over elkaar heen geplakt worden, b.v. met buddies of een plakbandrolletje.

De tekening kan in kleur afgedrukt worden, op A3 formaat, en uitgeknipt op de spiegel worden geplakt. Misschien kunt u ze ook natekenen/verven op behangpapier.

Liedje: Veertig dagen onderweg

Marjet de Jong en Wim Ruitenbeek maakten een liedje bij de lezingen uit de Veertigdagentijd en Paasmorgen: Veertig dagen onderweg.
Zing elke week een coupletje, met een refrein ervoor en erna.
Met de muziek erbij, kan iedereen gemakkelijk meezingen. Of speel zelf, ook de pianomuziek is onderaan toegevoegd.

 

 

 

 

 

 

 

 

Refrein:

Veertig dagen onderweg
om als Hij te kijken
om te leren wat Hij doet
en op Hem te lijken.

1e zondag
In de kale woestenij
gaan we ons bezinnen.
Welke keuzes maken wij?
Luister diep van binnen!

2e zondag
Ga de berg op, zie zijn licht,
tel je zegeningen.
Hou je hart op God gericht,
denk aan mooie dingen!

3e zondag
Ga je planten, heb geduld,
langzaam groeien bomen.
Zorgzaam wezen is de clou
alles zal goed komen.

4e zondag
Ga je weg en heb je spijt
durf dan om te keren.
God geeft jou een tweede kans
je mag altijd leren.

5e zondag
Gaat een ander in de fout
wees dan heel bescheiden.
Kijk toch eerst eens naar jezelf
God wil ons bevrijden.

6e zondag
In de stad komt Jezus aan,
mensen staan te juichen!
Ben jij vriend door dik en dun,
blijf je trouw getuigen?

Pasen
Op paasmorgen in de tuin,
zondag net begonnen,
blijkt de grafplaats leeg te zijn,
’t leven heeft gewonnen!

Refrein

’t grote nieuws van deze dag
voel je diep van binnen:
wanhoop hoeft niet, want je mag
steeds opnieuw beginnen!

 

 

 

 

Spelletje: De Verleiding

Benodigdheden:
• 8 kaartjes met “verleidingen” (zie hieronder)
• Rode kaartjes (8 stuks)
• Voldoende snoepjes of koekjes.

Werkwijze:
- Leg de kaartjes ondersteboven op een stapeltje.
- Om de beurt mag een kind er een kaartje afpakken en de vraag voorlezen.
- Het kind kiest twee andere kinderen die de vraag mogen beantwoorden.
- Wil een kind de vraag niet beantwoorden dan krijgt het een rode kaart.
- Beantwoordt een kind de vraag wel dan mag het een snoepje of koekje pakken.
Zet de snoepjes of koekjes goed zichtbaar neer, bijvoorbeeld naast het stapeltje kaartjes.

 

Filmpje: The Black Hole

In dit filmpje zonder woorden worden de verleiding, het meegaan daarin en de gevolgen daarvan spannend weergegeven.

Het geluid bij het filmpje kan voor kleinere kinderen wat spannend zijn. Zet dit niet te hard of zet het geluid uit. Of bedenk of u dit filmpje misschien alleen aan de oudere kinderen wilt laten zien.

Achtergrond

Veertigdagentijd of Vastentijd?

We vieren de eerste zondag van de Veertigdagentijd. Deze periode begint bij Aswoensdag en loopt door tot Pasen.
In deze periode, die 46 dagen duurt, zijn de zes zondagen geen vastendagen. De andere dagen kunnen we vasten. De wijze waarop we vasten is niet meer voorgeschreven, behalve voor Aswoensdag en Goede Vrijdag. Dan onthouden we ons van vlees en eten we één maaltijd extra matig. Steeds meer mensen gebruiken de Veertigdagentijd om te werken aan een gedragsverandering. Ze kijken geen of minder televisie, eten geen suiker of drinken geen alcohol. Ook met kinderen zijn hierover heel goed afspraken te maken. Vasten wordt veel makkelijker als je het in groepsverband doet. Dat kan vanuit de geloofsgemeenschap, maar ook in de klas of als gezin.

De liturgische kleur in deze tijd is paars. Paars symboliseert de tijd van inkeer, de tijd van boete doen en vasten. We gaan met Jezus op weg naar Jeruzalem. In deze stad wil Jezus Pesach vieren, het Joodse Paasfeest.

Jezus in de woestijn
Na zijn doop wordt Jezus door de heilige Geest naar de woestijn gedreven. Veertig dagen vast Hij daar. Dat is een symbolisch getal. Zijn leven lang zal Jezus moeten worstelen om bij het kwaad vandaan te blijven. Zijn talenten zou Hij net zo goed kunnen inzetten om er iets mee te doen waar Hijzelf beter van wordt. Bij Lucas vinden we een uitvoerig verslag van de verleidingen waar Jezus mee te kampen had, vormgegeven in een tweegesprek tussen Hem en de Duivel. Opvallend is dat Jezus zijn kracht om de Duivel te weerstaan elke keer uitdrukkelijk uit de Bijbel haalt. De betekenis van dit verhaal wordt treffend verwoord door Peer Verhoeven:

Over Jezus
Over Jezus gaat het verhaal
dat Hij veertig dagen en nachten
zonder eten en drinken in de woestijn
door de duivel werd getreiterd:
Hij moest van stenen brood maken
een serieuze machtsgreep doen,
als een stuntman van de tempel springen.
Veertig dagen, veertig nachten
dat wil zeggen heel zijn leven
hebben mensen dit van Hem verwacht.
Het was een woestijn voor Hem:
een leven lang tussen twee vuren –
wat mensen wensen, wat God wil.

Peer Verhoeven, Meegaand, Gooi & Sticht, Hilversum 1988, blz.19

De duivel als pestkop
In het eerste hoofdstuk van Genesis horen we hoe God hemel en aarde schept. Spontaan zijn we geneigd om bij dit scheppen vooral te denken dat God iets uit niets maakte. Het scheppingsgedicht vertelt echter iets anders. In den beginne was er een oervloed. En God is vooral ordenend bezig met deze oervloed. God geeft de wateren een plek, scheidt land van water en geeft de hemellichamen een plaats aan het firmament. Ook de hele opbouw van het gedicht, de verdeling in de zeven dagen en het steeds terugkerend refrein suggereren dat scheppen veel te maken heeft met ordenen, met de chaos bedwingen.
Wat heeft dat met de duivel te maken? Welnu, het Griekse woord voor duivel, dat Lucas gebruikt in het verhaal over de verzoeking in de woestijn is diabollos. Dat betekent: door elkaar gooier. De duivel is er eentje die de boel door elkaar gooit, die verwarring schept, die de door God geschapen orde vernield. Wanneer je je dat realiseert begrijp je ook dat de duivel dus een pestkop is, zo eentje die je etui omkeert in het klaslokaal, zodat je pennen alle kanten oprollen, zo eentje die een blokkentoren omgooit, zo eentje die je relaties in de war stuurt. De duivel is van het grote kwaad, jazeker, maar het begint met klein kwaad, zoals een pestkop begint met het etui omkeren, maar uiteindelijk er de oorzaak van is dat een kind niet meer naar school durft of nog erger.

Veertig
Het getal veertig en de woestijn lijken in Bijbelse taal bij elkaar te horen. Allereerst is er natuurlijk het grote verhaal van de Exodus en het volk dat veertig jaar in de woestijn zwerft alvorens het beloofde land te vinden. In deze veertig jaren worden ze als het ware opgevoed. Ze ontvangen de leefregels van de Thora en leren gaandeweg met elkaar en met hun God om te gaan.
Ook de profeet Elia maakt een tocht van veertig dagen door de woestijn. Opvallend is dat Elia aan het einde van zijn tocht eveneens gediend wordt door hemelse boden (I Koningen 19,4-8). Later in de veertigdagentijd zullen we Elia opnieuw ontmoeten bij de Verheerlijking op de berg.

Vastentrommeltje
Om kinderen met de vasten mee te laten doen is er een oud katholiek gebruik om een vastentrommeltje te gebruiken. Hierin worden snoepjes die door de weeks, tijdens de veertigdagentijd worden gekregen bewaard. De regel is dat op de zondagen (zondag is geen vastendag) er één snoepje mag worden uitgekozen en opgegeten. Op Paasmorgen is het feest en mag de trommel voorgoed open.

Kunst
Ca. 1890, Cuypers, steenreliëf topgevel; Nederland, Utrecht, Domkerk St-Martinus, kloostergang
In de kloostergang van de Domkerk te Utrecht vinden we veel afbeeldingen uit het leven van St. Maarten. De stad en de kerk zijn beiden aan deze heilige toegewijd. Eén van de afbeeldingen sluit aan bij de evangelielezing van vandaag. De heilige Martinus stond erom bekend dat hij als bisschop uitzonderlijk bedreven was in het herkennen van het goede en het kwade in deze wereld. Zo gaat er een verhaal dat St. Maarten bezoek kreeg van een koninklijke verschijning met een gouden kroon op het hoofd en een purperen mantel om. Deze vriendelijke koning vertelde Martinus dat hij de wedergekomen Jezus zelf was en dat Martinus, vanwege zijn voortreffelijke levensstijl de eer te beurt viel om als eerste Jezus in deze wereld te ontmoeten. De heilige reageerde echter in het geheel niet. Ook toen hij ten tweede male werd aangesproken kwam er geen reactie. Toen de vriendelijke koning hem een derde maal aansprak gaf St. Maarten hem ten antwoord: “Jij bent Jezus niet. Jezus zou nooit als koning uitgedost naar de wereld komen. Hij is gekomen om te dienen, niet om gediend te worden.” De zogenaamde koning verdween uit de kloostercel van Martinus, daarbij een afschuwelijke stank achterlatend.