vrijdag 31 december 2021

Wie wijst jou de weg?

   


















Opening

Sterren

De liturgische kleur is deze zondag nog steeds wit.sterren paars
Tip: Een kerk heeft vaak mooie witte doeken met een opdruk. Vraag aan de koster om zo’n doek. Leg die witte doek (of een andere) neer en zet een kaars in het midden of maak een tafel met deze doek en kaars erop. Leg een aantal sterren verspreid op het doek.

Ga met de kinderen in een kring zitten.
Open de kinderwoorddienst met het maken van het kruisteken en het bidden van het Onze Vader. U kunt ook het Onze Vaderlied laten horen. U vindt het bij het gebed.

Bijbel
Wijze mannen uit het Oosten

De evangelielezing van vandaag is Matteüs 2,1-12, de lezing van Driekoningen. Voor de jongste kinderen kan de navertelling gebruikt worden, voor wat oudere kinderen is de vertaling uit b.v. het Evangelieboek voor kinderen of de Bijbel in Gewone Taal ook heel goed te begrijpen. 

Wijze mannen uit het Oosten

In Jeruzalem stond een heel groot paleis. Daar woonde koning Herodes. Het paleis zag er mooi uit. Goude torens en grote deuren die helemaal versierd waren. Je kon zo zien dat hier iemand woonde die erg machtig was en veel geld had.
Herodes was koning van de Joden die in het land Israël woonden.
Maar veel mensen wilden graag dat hij weg zou gaan. Hij was niet goed voor de mensen.

driekoningenOp een dag kwamen er wijze mannen uit het Oosten naar Jeruzalem. Ze zochten een baby jongetje dat de koning van de Joden werd genoemd. Ze dachten dat het kindje in het paleis zou zijn. Ze vroegen: “Waar is de koning van de Joden die zojuist geboren is? Wij hebben zijn ster aan de hemel gezien en zijn gekomen om hem eer en cadeaus te brengen.”

Herodes werd heel ongerust. Het was dus waar wat hij gehoord had!
Hij riep al zijn geleerde mensen bij elkaar. “Weten jullie waar het kind dat koning van de Joden wordt genoemd geboren is?”, vroeg hij hen. Ze zeiden: “In Betlehem in Judea is het kind geboren.”

Herodes liet de wijze mannen uit het Oosten bij zich komen. Hij zei: “Ga naar Betlehem, en als je het kind hebt gevonden, kom het mij dan vertellen, zodat ik hem ook cadeautjes kan brengen en hem welkom kan heten.”
Maar de wijze mannen hadden koning Herodes wel door. Herodes was bang dat dit jongetje in zijn plaats op de troon zou komen. Dus wilde hij dit jongetje doodmaken. Dat gingen ze mooi niet laten gebeuren!

De wijzen mannen uit het Oosten, volgden de ster die ze hadden gezien nog verder. De ster bleef staan boven een stal in Betlehem. Ze werden helemaal blij toen ze Jezus zagen. Ze gingen naar binnen en knielden bij Jezus. Jezus kreeg allemaal cadeaus: goud, wierook en mirre.

De wijze mannen droomde ’s nachts dat ze echt niet langs het paleis van Herodes moesten gaan. Daarom gingen ze via een andere weg terug naar hun eigen paleizen.

Gebed
Gebed om wegwijzers

Goede God,
mensen om ons heen kunnen wegwijzers zijn.
Deze wegwijzers hebben wij nodig
om te leren over het leven.
Mijn vader, mijn moeder,
mijn opa, oma, juf en meester,
zijn sterretjes op mijn pad.
Ze zijn er voor mij,
ze leiden me door dag en nacht.

Wij bidden U: dat wij altijd blijven onthouden
dat ook Jezus een wegwijzer is
die wij altijd kunnen volgen.
Amen

Verwerking

Gesprek met de kinderen

driekoningen5De wijze mannen die bij het kindje Jezus kwamen waren koningen. We hebben ze zelfs hele mooie namen gegeven. Vraag aan de kinderen of ze de namen van koningen weten? Vertel dat ze Caspar, Balthasar en Melchior heetten.
De dag waarop we dit verhaal lezen in de kerk noemen we ‘Drie Koningen’. Het verhaal wordt altijd gelezen op de eerste zondag van januari.

Met Kerst was iedereen verheugd en blij dat Jezus was geboren. Hoop en licht brengt Hij in de wereld. Dat wat al heel lang geleden was voorspeld, is gebeurd. In het Evangelie van vandaag komt de eerste dreiging al om de hoek kijken. Herodes zit niet te wachten op een kind dat als ‘Verlosser’ wordt gezien. Hij is bang voor zijn positie. 

Vraag de kinderen welke redenen Herodes had om zo’n klein baby’tje als bedreiging te zien. Waar was hij bang voor?
Zijn zij zelf ook wel eens bang dat er iets gaat gebeuren dat ze niet leuk vinden?

De wijze mannen hebben Herodes wel door en ze besluiten om niet terug te gaan naar Herodes. Dat is juist wel weer heel moedig.
Vraag de kinderen welke redenen de wijzen hadden om Herodes niet te gaan vertellen waar ze Jezus hadden gevonden.
Zijn zij zelf ook wel eens moedig geweest? Hebben ze daar voorbeelden van?

Het was een wijs besluit van de drie wijze mannen om niet terug te gaan naar koning Herodes en een andere weg te kiezen waarlangs ze naar huis gingen.
Iedereen wil een ‘wijs’ kind of een ‘wijs’ mens zijn. Wijs worden moet je leren. Je kan niet alles alleen doen en uitvinden. Het is fijn als er mensen zijn die je de weg wijzen en je dingen leren in het leven. Mensen als een ster die je de weg wijst. Net zoals de drie koningen een ster volgden die hen de weg wees.
Vraag de kinderen wie wegwijzers in hun leven kunnen zijn. (Ouders, opa’s, oma’s, tantes, ooms, vrienden, juffen meesters etc.). Of hebben ze een voorwerp of iets anders wat voor hen een wegwijzer is (zoals de ster van de wijzen). En hoe zit het met hun geloof in Jezus? Is dat een wegwijzer voor hen? Als wij Hem volgen en de betekenis uit de verhalen zoeken die Jezus vertelt, dan helpt dat om goede en wijze besluiten te nemen in ons leven. Hoe zien de kinderen dat?

Na het gesprek gaat elk kind een ster maken met daarop de namen van mensen die wegwijzers voor hen zijn.


driekoningenTIP:
Als u beschikt over verkleedkleren en/of kronen voor drie koningen, dan kunt u drie kinderen zich laten verkleden als koning. Zij kunnen in processie terug naar de kerk en de kinderen met de sterren gaan hen voor.
U kunt een spel doen om de drie koningen te kiezen. (Zie bij de Extra’s)

Extra's

Spelletje: Wie wordt de koning?

Wie gaan er verkleed als koning?

Benodigdheden:
- Verkleedkleren (mantels, kronen)
- Spelkaarten

speelkaarten

 

 

 

 

 

 

Werkwijze:
Maak een selectie van een set speelkaarten waarbij u zorgt dat u er drie koningen in hebt zitten. Laat de kinderen om de beurt een kaart trekken.
Trekt een kind een koning dan rent hij of zij naar de plek waar de kleren of kroon liggen. Het kind verkleedt zich als koning.

Knutselen: Wegwijzerster maken

Sterren maken

Benodigdheden:voorbeeld ster versierd

 

- Ster (download) gekopieerd op stevig papier (goud of geel)
- Stiften
- Versiermaterialen (glinsterend)
- Scharen
Eventueel:
- Touwtjes
- Perforator om gaatjes te maken
- Stokjes (20-30 cm. bijvoorbeeld grote satéprikkers)

Werkwijze:
Knip de sterren van tevoren uit of laat dat de kinderen zelf doen tijdens de kinderwoorddienst (afhankelijk van de beschikbare tijd).
Vraag de kinderen om de namen van de mensen die wegwijzers voor hen zijn op de ster te schrijven. Laat ze daarna de ster versieren.

Eventueel kunt u ze een touwtje aan de sterren laten maken en aan een stokje hangen.
De kinderen kunnen deze mee de kerk in nemen na afloop van de kinderwoorddienst.

ster

Liedjes: Drie Koningenliedjes

Driekoningen liedje met dansje

Dit is het liedje van Drie Koningen, dat gezongen wordt langs de deuren.
Dit keer in een gevarieerde versie met een filmpje met plaatjes (als powerpoint).

Ga met de kinderen in een halve kring staan, zodat iedereen het filmpje kan zien.
Zet een kroon op uw hoofd en ga in het midden staan. Zet het liedje aan en bij elk nieuw plaatje dat verschijnt zet u de kroon op een ander kind zijn hoofd. Vraag de kinderen mee te zingen. De melodie is heel simpel en pakken ze snel op.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Liedje: Dag koning Herodes

Dit liedje is deels gezongen en gerapt met een filmpje.
En kan geluisterd worden na het lezen van het Evangelie of de navertelling.
Het is een leuke korte herhaling van het verhaal.

 

Driekoningentaart

drie koningen anne westerduinBak eens een echte Driekoningentaart.

Voor Driekoningen op 6 januari wordt een taart gebakken. Het is een platte taart van frangipanedeeg met erin een munt, een boon (of meerdere) of een porseleinen beeldje. Wie de boon, muntje of beeldje in zijn stuk taart vindt is de koning die dag en mag bijvoorbeeld zeggen wat men gaat eten.

Frangipane is een deeg met boter, suiker, gemalen amandelen, eieren en bloem. Kenmerkend voor de taart voor Driekoningen is ook een laagje glazuur bovenop dit gebak. Het recept voor een echte driekoningentaart vindt u via deze link.

Verstop in een van de koeken een bruine boon, en twee witte bonen. Dat is om de mensen eraan te herinneren dat twee van de koningen wit waren en één bruin.

Het kind dat de (plak) koek heeft met de bruine boon erin, is deze morgen koning, en mag zeggen wat er gebeuren moet.

Verzin van tevoren een paar keuzes die gemaakt kunnen worden: hij of zij mag bijvoorbeeld de beurten geven of meebeslissen welk lied er gezongen wordt. Ook bij het maken van voorbeden kan de koning helpen door aan te geven voor wie er vanmorgen speciaal gebeden moet worden.


Spelletje: Wie is in verwachting?

Om dit spelletje te spelen is een klein balletje of kussentje nodig dat past onder trui of blouse van de kinderen. Ook klinkt een kort melodietje.

spelletjeEén kind moet raden wie er zwanger is en staat apart op een paar meter. De andere kinderen staan met de rug naar dit kind en geven onderling links en rechts, heen-en-weer, het balletje/kussentje door en huppelen een beetje totdat de muziek stopt of de begeleider stop zegt. Dan doen ze allemaal net alsof ze het balletje/kussentje onder hun trui/blouse doen. Maar wie heeft het balletje/kussentje écht onder de trui verstopt?

Het kindje dat moet raden heeft van een afstand goed zitten kijken of hij/zij misschien het balletje heeft rond zien gaan. Hebben de andere kinderen het goed kunnen verbergen, of was het balletje/kussentje zichtbaar tussen de armen?

Het kindje dat moet raden kiest één van de kinderen uit door op de schouder te tikken. Alle kinderen draaien om. Is het gelukt, is het goede kind gekozen?

Dit spelletje kan een aantal keer gespeeld worden.


Achtergrond

Drie koningen

Er gebeurt veel zo vlak na Kerst en aan het begin van een nieuw jaar. Feestdagen buitelen over ons heen. Zo groot was de gebeurtenis van de geboorte van Jezus dat het op allerlei manieren onderstreept moet worden. De datum van 6 januari hoort daar zeker bij.

epifanie

Driekoningen
Onder de naam ‘Driekoningen’ is deze feestdag in Nederland het meest bekend. Maar de officiële naam van dit hoogfeest is ‘Epifanie’ of ‘Openbaring des Heren’. Het feest Openbaring des Heren ontstond in de 2e of 3e eeuw en is ouder dan Kerstmis, dat pas in de 4e eeuw werd ingevoerd. Epifanie was van oorsprong een oosters feest dat de Griekse naam Epiphaneia droeg, wat 'verschijning' of 'manifestatie' betekent. Epifanie herdacht oorspronkelijk alleen de doop van Jezus in de Jordaan. Later kwamen daar de aanbidding door de wijzen en de bruiloft in Kana bij.
In het liturgisch rooster zien wij de doop van de Heer en de bruiloft van Kana alleen in het derde jaar, jaar C, terugkeren, respectievelijk op de tweede en de derde zondag van het jaar; de zondagen na Driekoningen. Bij de doop is de goddelijke openbaring dat de Heilige Geest neerdaalde als een duif op Jezus en God de Vader tot Hem sprak: 'Gij zijt mijn Zoon, mijn veelgeliefde' (Marcus 1:11). Bij de bruiloft van Kana verandert Jezus water in wijn en treedt daarmee voor het eerst naar buiten als de Zoon van God, Iemand die met een heel speciale opdracht op aarde is gekomen.drie koningen schilderij

Maar in verschillende landen is het toch vooral Driekoningen, een kinderfeest, dat gevierd wordt, in Nederland vooral in Brabant.
ln Spanje trekken in veel Spaanse steden grote optochten door de straten. Je kunt dan de drie koningen zien met hun hele gevolg van dienaren, prinsen, prinsessen, paarden en kamelen.

Oude gebruiken
Driekoningen wordt zowel door protestanten als katholieken gevierd.
Willem Barentsz vierde het zelfs tijdens de overwintering op Nova Zembla.

In Nederland werd vroeger met een ster op een stok zingend langs de huizen gegaan. Van oorsprong zouden de koorknapen dat hebben gedaan om geld en voedsel in te zamelen voor de armen. Driekoningen was een liefdadigheidsfeest. Vanaf de zeventiende eeuw name het ‘gewone volk’ de ster zelf ter hand. Met vrijpostige liedjes scharrelden kinderen én volwassenen een feestmaaltijd bij elkaar. In Amersterdam verdwenen ‘sterrenzangers’ aan het begin van de negentiende eeuw. 

Ook in onze tijd lopen kinderen voor Driekoningen in groepjes van drie verkleed met een kroon langs de deuren. Ze dragen daarbij lampionnen en zingen een liedje en krijgen als beloning wat snoepgoed en soms geld.

Drie koooningen, drie koooningen,
geef mij nen nieuwen (h)oed.
Mijnen ouwen is verslee-eeten,
mijn moeder mag 't nie wee-eeten.
Mijn vader heeft het geld,
op de toonbank neergeteld.

Oorspronkelijk luidde de laatste zin "op de [russel] rooster geteld. Op de rooster tellen betekent hier: geen geld hebben of geen kunnen bijhouden. Deze versie wordt in Vlaanderen nog altijd gezongen.
De laatste twee regels luiden ook wel: "Mijn vader heeft geen geld, is dat niet slecht gesteld?"
Vroeger werd bij kerken in het kerkportaal rond Driekoningen een toneelstuk opgevoerd met Maria, Jozef, het kindje Jezus, de ezel, de os, Herodes en de Wijzen. Wellicht een leuk idee om weer eens nieuw leven in te blazen.

Wijwater en Driekoningen

Driekoningen was vroeger- net zoals Pasen- traditioneel een doopdag. Ter herinnering aan de doop vindt met Driekoningen de wijding van het water plaats. Het gewijde water met Driekoningen wordt driekoningenwater genoemd. Het wordt gezien als het meest krachtige wijwater. In het Midden en Oost-Europa wordt het gebruikt om alle ziekten te weren voor mens en dier, en om duivelse invloeden te neutraliseren.

Koningen of wijzen?

Driekoningen is een typische benaming die door de eeuwen heen ontstaan is onder de mensen. Het wijkt af van wat er in het Evangelie volgens Matteüs staat: daar is geen sprake van koningen maar van wijzen of magiërs. Magiërs – denk aan ‘magie’ - bestudeerden de stand van de sterren en de loop van de planeten. Uit de stand van die hemellichamen meenden zij aanwijzingen op het spoor te kunnen komen met betrekking tot de toekomst van mens en wereld. In die zin waren de wijzen uit het oosten ook geleerden, wetenschappers in die tijd. Het bestuderen van de sterren was voor de joden verboden, omdat het een ketterse bezigheid zou zijn. De precieze herkomst van deze wijzen, hun namen, zelfs hun aantal worden in de Bijbel niet vermeld.
Er wordt in de Bijbel ook geen aantal van 3 genoemd. Hun aantal werd afgeleid uit de drie cadeaus die zij meenamen: mirre, dat is lekker ruikende hars die in zalf wordt gebruikt. Mirre wordt gebruikt bij het balsemen van de doden, en het verwijst hier dan ook vast vooruit naar de dood van Jezus. Wierook is een symbool voor het gebed en goud staat symbool voor macht. Drie geschenken, dus drie personen. Vanwege deze dure cadeaus werd gedacht dat zij wel koningen moesten zijn.

Caspar, Balthazar en Melchior

In de negende eeuw kregen de drie 'koningen' ook een naam: Caspar, Melchior en Balthazar. In het Duitse Beieren bestond de gewoonte om op 6 januari met gewijd krijt op de huisdeuren de letters CMB (afkorting voor 'Christus Mansionem Benedicat': moge Christus deze woning zegenen) met een jaartal. Toen men geen Latijn meer verstond, heeft de volksmond daarvan de namen van de Drie Koningen gemaakt. De drie koningen zijn: Caspar (een 20-jarige Aziatische jongeman die de wierook schonk), Melchior (een 60-jarige, blanke, Europese grijsaard met een baard die het goud schonk) en Balthasar (een 40-jarige, bebaarde, zwarte man uit Saba, Ethiopië die de mirre schonk).

vrijdag 17 december 2021

Binnenstebuiten

  



Opening

Binnenstebuiten

Zorg voorafgaand aan de kinderwoorddienst dat er op een paars kleed een adventskrans in het midden staat/ligt. Leg het hartje erbij (zie bij Extra’s om te downloaden).

Zorg voor een waslijn waar de poster behorende bij de zondag opgehangen kan worden (of plakband om te plakken op een deur of bord).

Opening
Neem met de kinderen plaats in een kring.
Leg of hang de zwangerschapskledingop een centrale plaats in de ruimte of in de kring.

Steek de vier kaarsen van de adventskrans aan.
De vierde Advent kan het vierde couplet gezongen of voorgelezen worden van het adventsliedje ‘Gouden vlam’ (zie bij Extra’s) Of zing alle 4 de coupletten!

zwanger 2Sta met de kinderen even stil bij de zwangerschapskleding die ze hebben meegekregen uit de kerk. Vraag de kinderen de kleding te beschrijven. Wie draagt dit soort kleding? Wanneer draag je dit? Waarom is er aparte zwangerschapskleding? Heb je wel eens jouw moeder met zwangerschapskleding gezien? Dan heb je een broertje of zusje! Wat is zijn/haar naam?

(Houd er als begeleider rekening mee dat soms een broertje of zusje levenloos geboren is of snel gestorven is na de geboorte. Misschien heeft een kind dit meegemaakt. Dit hoef je niet te vragen, maar wees alert als een kind dit zelf vertelt of aangeeft. Ouders hebben dan vaak wel een naam gegeven aan hun kindje. Waarom hebben ze toch een naam gegeven? Waar mogen we op hopen of in geloven?)

Sta met de kinderen stil bij het feit dat kleding iets laat zien van hoe je gezien wilt worden. Dit noemen we de ‘buitenkant’ van iemand.
Maar hoe zit het met de ‘binnenkant’ van iemand. Zegt je kleding iets over je binnenkant? Zwangerschapskleding vertelt létterlijk iets over de binnenkant van een vrouw. Als je ziet dat iemand zwangerschapskleding draagt, wat is er dan aan de ‘binnenkant’ van haar aan het groeien? Nieuw leven, een baby’tje.

Pak de poster van Maria en Elisabet in de zwangerschapskleding erbij en hang deze op. Wie zijn de twee vrouwen met de ronde buiken? Eentje herken je misschien al (Maria), de andere ga je ontmoeten in het Bijbelverhaal (Elisabet).

Wat vinden de kinderen een goede ‘binnenkant’ oftewel goede eigenschappen voor een moeder en een vader? Pak het hartje erbij en beslis samen met de kinderen welk woord jullie op dit hartje gaan schrijven als belangrijk voor de binnenkant van een (nieuwe) moeder en vader. Plak dit hartje op de poster.

Bid het gebed en lees de navertelling.

Bijbel
Maria op bezoek bij Elisabeth

Er was iets heel bijzonders gebeurd. Maria had bezoek gehad. Van een engel. Dat was nog nooit gebeurd. De engel had een belangrijke boodschap voor Maria. Ze zou moeder worden.

maria en elisabet3Toen Maria van de verbazing was bekomen, had de engel nog meer nieuws. Ook haar oude nicht Elisabet zou een kindje krijgen. Maria wilde Elisabet graag helpen. Daarom ging ze op reis. Ze had veel haast. Elisabet woonde met haar man Zacharias in een stad in Judea, een bergachtig gebied. Toen Maria in de stad was aangekomen ging zij direct naar binnen bij Elisabet en Zacharias. Ze begroette Elisabet.

Toen Elisabet de stem van Maria hoorde, trappelde de baby in haar buik. De heilige Geest kwam in Elisabet. En Elisabet riep blij naar Maria: “Wees gegroet Maria, Jij bent gezegend, meer dan alle andere vrouwen. En ook het Kind dat jij zal krijgen zal gezegend zijn. Wat is het bijzonder dat de moeder van de Heer bij mij op bezoek komt.” Elisabet vertelde aan Maria: “Toen ik jouw stem hoorde, voelde ik het kind in mijn buik trappelen. Het trappelde van vreugde. Jij bent gezegend Maria, omdat je geloofde dat God de woorden van de engel in vervulling zal laten gaan.”

Gebed
Gebed op vierde Advent

Goede God,

Wat leek uw lief Zoontje op onsannunciatie
toen Hij rustig groeide en luisterde,
droomde, ademde en zwom,
in de buik van mama Maria.

Hij trappelde soms ongeduldig
om snel de wereld in te gaan
en uw mensen, dieren en planten
met eigen ogen te zien.

Hij was zó bijzonder
dat een engel kwam vertellen,
aan een verbaasde Maria,
dat Hij uw oogappel was.

Zend ook engelen voor ónze kinderen,
hoe kwetsbaar en klein zij ook zijn,
hoe gewild of onverwacht zij ook komen,
om ze te beschermen en te begeleiden.

Amen

Verwerking

Gesprek met de kinderen

Babyfoto's

echoWat is de eerste foto die van je gemaakt is? Misschien wel een foto van een echo? Daarop zie je hoe je groeide aan de binnenkant van mama.

De kinderen laten om de beurt hun foto zien en je kan verschillende vragen stellen om de kinderen te laten nadenken over zichzelf en samen te praten over het wonder van zwangerschap en nieuw leven:

- Hoe lang geleden ben je geboren?
- Op welke dag ben je geboren, wanneer ben je jarig?
- Herken je jezelf in de foto, of niet?
- Heb je een jonger broertje of zusje? Hoe vond je het dat papa en mama een nieuw kindje kregen?
- Heb je wel eens jouw oor of jouw handen op mama’s buik gelegd toen zij zwanger was? Wat hoorde of voelde je toen?
Verzin gerust zelf meer vragen.

Nu kunnen we iets diepere vragen gaan stellen:

- Zijn alle kinderen even sterk en gezond als ze geboren worden?
- Worden alle kinderen in veilige of rijke landen geboren?
- Wat vinden de kinderen hiervan?
Verzin gerust zelf meer vragen.

Nu gaan we een geloofsvraag stellen:

Soms wordt een baby’tje heel kwetsbaar en ziek geboren, en veel baby’tjes worden in arme landen geboren of in landen waar oorlog is. Houdt God meer van je als je gezond en rijk bent of houdt God van alle kindjes die geboren worden?

Natuurlijk proberen we hier uit te leggen dat God de Schepper van al zijn kinderen houdt. Jezus is zelf onder moeilijke omstandigheden geboren: Maria en Jozef moesten een lange, vermoeiende reis maken. Er was geen slaapplaats dus Maria moest in een stal bevallen. Enkel door de adem van de os en ezel was het niet té koud. Jezus lag niet in een comfortabel, zacht wiegje maar in een voederbak/kribbe. Vlak na Jezus’ geboorte moesten zijn ouders met Hem vluchten naar Egypte. Toch zeggen zowel de engel Gabriël als Elisabet tegen Maria dat zij en dat Jezus gezegend zijn: God houdt van hen!Leg het kledingstuk met het prijskaartje er nog aan in het midden bij de kinderen en vertel eerlijk de geschiedenis van dit kledingstuk. Hoe komt het dat het gekocht is, maar toch niet gebruikt. Wat zou Johannes de Doper daarvan vinden?

Misschien vinden sommige kinderen het heel raar dat er kleding in de kast ligt die niet gebruikt wordt. Informeer dan eens of ze met al het speelgoed spelen dat ze van Sinterklaas gekregen hebben. Want wat Johannes de Doper zegt geldt niet alleen voor onze kleding, maar ook voor onze andere spullen en zelfs voor ons voedsel.
Soms wil je iets hebben of houden, maar je doet er niets mee. Waarom is het dan moeilijk om het weg te geven of te delen? 
Bedenk samen wat je allemaal zou kunnen delen met elkaar. Misschien zijn er ook dingen die je met elkaar kunt delen die niet in je kast liggen, zoals je tijd, je talenten of je passie? Hoe deel je die dan?
Maak met de kinderen eerst een lijst van dingen die je kan delen met een ander.

t shirtsSommige dingen deel je gemakkelijker dan andere dingen. Probeer met elkaar een volgorde maken van makkelijk naar moeilijk te delen. Wat valt op?
 
Als je je klaar wilt maken voor de komst van Jezus dan is het verstandig om met iets makkelijks te beginnen, zo adviseerde Johannes de Doper. Hij zei niet tegen de soldaten: “Zoek een ander beroep.” Hij vroeg hen iets te doen wat niet moeilijk was, namelijk om niet extra te roven en te dreigen.

Neem de poster van de mens met heel veel kleren en het hart erbij. Wat zou er in het hart leven van deze mens? Overleg samen wat er op het hart geschreven mag worden. Plak dit hartje op de poster.

Ga verder met een verwerking bij de Extra's

TIP: vermeld ook vast dat de kinderen voor de volgende zondag een babyfoto van zichzelf mee moeten nemen.

Extra's

Projectversje Binnenstebuiten

Refrein:
Kijk toch goed - door alles heen,
het echte zie je niet meteen.
Leer ons zien in de Advent
waar U, God, verborgen bent!

Week 1
Is Jezus een koning? Hij lijkt zo gewoon,
geen goud en geen mantel, geen wapens, geen kroon,
maar ogen als edelstenen en een hart van goud,
je ziet pas een koning … als je van Hem houdt. Refrein…

Week 2
Johannes de Doper, hij was een profeet,
hij preekte en doopte, in kameelhaar gekleed:
‘Mensen, bekeer je, met heel je hart en verstand!
God hoort je bidden … niet je buitenkant.’ Refrein…

Week 3
Kijk naar de rijkdom waarin jij geboren wordt.
‘Wat heb ik veel dubbel … een ander komt tekort.’
Leer danken en delen, jij, ik, wij allemaal,
Er is overvloed voor velen, als we geven, royaal. Refrein…

Week 4poster 4e advent zwangere elizabeth en maria klein
Maria uit Nazaret zoekt Elizabeth op,
allebei in verwachting, vol blijdschap, vol hoop.
‘Zomaar twee vrouwen’, maar vergis je toch niet:
op hen kan God bouwen, ze zijn méér dan je ziet! Refrein…

Kerstmis
Een kind pasgeboren in een stal, in de kou,
zorgzaam gekoesterd door een man en een vrouw,
Dit kindje is Jezus, klein en kwetsbaar misschien,
maar gróót in zijn wezen, Hij zal God laten zien!

Adventsliedje: Gouden vlam

1e kaars
Gouden vlam, eerste kaars,
licht, jij bent een hoopvol teken.
Hand in hand, hand in hand
vieren wij de adventsweken.
Kom, ga mee, kom, ga mee,
kom, ga mee naar Bethlehem.

2e kaars
Ga ons voor, tweede kaars,
en wil ons de wegen wijzen.
Hand in hand, hand in hand
gaan we samen verder reizen.
Kom, ga mee, kom, ga mee,
kom, ga mee naar Bethlehem.

gouden vlam eerste kaars muziek3e kaars
Geef ons moed, derde kaars,
help de duisternis verjagen.
Hand in hand, hand in hand
gaan wij het er nu op wagen.
Kom, ga mee, kom, ga mee,
kom, ga mee naar Bethlehem.

4e kaars
Held’re ster, vierde kaars,
laat jouw licht de stal nu wijzen.
Hand in hand, hand in hand,
Heel nabij, nog even reizen!
Kom, ga mee, kom, ga mee,
kom, ga mee naar Bethlehem.

Kerst
Levend Licht, stralend Licht!
Zo is God hier in ons midden.
Hand in hand, hand in hand
mogen wij Hem hier aanbidden.
Kind, jij geeft ons klank en stem
om te zingen in Bethlehem.

Tekst: Josef Guggenmos
Vertaling: Gerard van Midden
Melodie: Martin G. Schneider


 Het Adventsliedje is overgenomen uit Kom en zing, geloofsliederen voor kinderen, lied nr. 21, Baarn, Adveniat, 2015, bladzijde 42-43

Oefening - Binnenstebuiten

We hebben de foto’s gezien, oftewel de buitenkant van de kinderen toen ze net geboren waren. Pasgeboren baby’tjes kunnen soms op elkaar lijken, maar hoe ouder ze worden hoe meer eigen ze worden, zowel naar uiterlijk als innerlijk.

Laat de kinderen zichzelf beschrijven zoals ze nu zijn. Wat is het verschil tussen toen als baby’tje en nu? Help de kinderen te benoemen wat bijzonder en mooi is aan hen.

Vervolgens gaan ze beschrijven/ontdekken hoe ze er aan de binnenkant uitzien. Hiervoor doen we een oefening:

- Neem een A4 en plak bovenaan de babyfoto
- Schrijf de voornaam bij de foto
- Mochten niet alle kinderen een foto hebben meegenomen, dan kan ook gewoon de eigen naam extra groot en kleurig opgeschreven worden.
- Bovenaan het A4 staat ‘Dit ben ik van buiten’ of alleen ‘Van buiten’
- In het midden onder de foto/naam staat ‘Dit ben ik van binnen’ of alleen ‘Van binnen’

handen- Op tafel liggen plaatjes en teksten die verschillende eigenschappen, hobby’s, talenten en karaktertrekken uitdrukken (zie bij Extra’s). Het is aan de begeleider om in te schatten of plaatjes of woorden beter werken met de verschillende kinderen en hun leeftijden. Oudere kinderen kunnen natuurlijk ook zelf schrijven of tekenen. Er is een voorbeeldblad in  de Extra’s. Begeleiders kunnen ter voorbereiding nog meer afbeeldingen en woorden zoeken en invullen op het extra A4 rasterblad.

- De kinderen kiezen en plakken afbeeldingen, kiezen en schrijven woorden, of tekenen afbeeldingen die bij hun passen. Dingen die ze herkennen in zichzelf of die ze leuk vinden om te doen. Voor jongere kinderen is het al voldoende als ze een paar plaatjes uitkiezen en opplakken, of er iets bij kleuren. Laat de oefening eenvoudig en intuïtief zijn: wat kiezen de kinderen zelf spontaan als ze de plaatjes of woorden zien?

- Voorbeelden van afbeeldingen en plaatjes zijn: lezen, tekenen, spelen, rustig zijn, druk zijn, lachen, dromen, natuur, water, rekenen, vertellen, sterk, stoer, verschillende dieren, lief zijn, grappig zijn, behulpzaam zijn, goed luisteren, huilen, ziek, gezond, zwemmen, sporten, etc.
 
- Aan het einde van de oefening hebben de kinderen een beetje ontdekt en laten zien wie ze van binnen zijn. Ze mogen voorlezen of laten zien wat ze gemaakt hebben. Stel ook wat vragen om ze over zichzelf en wat zij leuk vinden te laten vertellen.

Raster met woorden en afbeeldingen

Voor de Oefening Binnenstebuiten zijn er voorbeelden van eigenschappen, hobby's en dingen die bij je passen in woorden en afbeeldingen. Voor de eigen inbreng is er een leeg blad toegevoegd.

Elk kind krijgt een eigen blad. Knip het raster zodat dubbelzijdig afbeeldingen en woorden gebruikt worden. De kinderen kiezen spontaan of door erover na te denken een aantal afbeeldingen of woorden uit die ze onder hun foto plakken. Zo geven ze een inkijkje in hun ‘binnenkant’.

Spelletje: Wie is in verwachting?

Om dit spelletje te spelen is een klein balletje of kussentje nodig dat past onder trui of blouse van de kinderen. Ook klinkt een kort melodietje.

spelletjeEén kind moet raden wie er zwanger is en staat apart op een paar meter. De andere kinderen staan met de rug naar dit kind en geven onderling links en rechts, heen-en-weer, het balletje/kussentje door en huppelen een beetje totdat de muziek stopt of de begeleider stop zegt. Dan doen ze allemaal net alsof ze het balletje/kussentje onder hun trui/blouse doen. Maar wie heeft het balletje/kussentje écht onder de trui verstopt?

Het kindje dat moet raden heeft van een afstand goed zitten kijken of hij/zij misschien het balletje heeft rond zien gaan. Hebben de andere kinderen het goed kunnen verbergen, of was het balletje/kussentje zichtbaar tussen de armen?

Het kindje dat moet raden kiest één van de kinderen uit door op de schouder te tikken. Alle kinderen draaien om. Is het gelukt, is het goede kind gekozen?

Dit spelletje kan een aantal keer gespeeld worden.


Achtergrond

Maria en Elisabet

Maria en Elisabet zijn twee bijzondere vrouwen.
maria en elisabeth2Allebei werden ze zwanger op een bijzondere manier. Elisabeth was eigenlijk te oud om nog kinderen te krijgen, toch werd zij zwanger. De naam die zij aan haar kind gaf was ook niet zoals in die tijd gewoon was. Zacharias kon niet spreken totdat hij zijn zoon Johannes had genoemd.

Maria’s verhaal is uniek, zwanger zonder ooit met een man geweest te zijn. Een engel die aankondigde dat zij de zoon van God zou baren.
Deze vrouwen waren familie van elkaar, en zijn beiden uitgekozen door God. Ze hebben allebei direct contant gehad met God. Niet zo gek dat ze elkaar nu in deze bijzondere tijd opzoeken.

Er wordt in de Bijbel eigenlijk maar heel weinig verteld over deze twee vrouwen. We weten dat vouwen meestal de verzorging van de kinderen op zich nemen, en we weten dat Maria erg betrokken bleef bij Jezus toen Hij op pad ging, maar veel meer weten we niet over het leven van deze twee sterke vrouwen.

Toch heeft God twee vrouwen wel gebruikt om zijn heilsgeschiedenis vorm te geven. Daarom richten wij ons vandaag op deze vrouwen, die zwanger waren op een manier die niet gemakkelijk was in de tijd van Jezus. Zij hebben de twee belangrijkste personen uit deze tijd opgevoed, Johannes en Jezus. Door hun openstaan voor God hebben zij de weg voor hen vrijgemaakt.

Aankondiging van de Heer/Maria Boodschap

In de navertelling lezen we dat een engel Maria bezocht en het grote geheim vertelde dat zij én haar oudere nicht Elizabet zwanger zouden worden van een bijzonder kind.

Deze engel is Gabriël, een boodschapper van God. Op 25 maart viert de kerk deze wonderlijke gebeurtenis. Het Hoogfeest noemen we ‘Aankondiging van de Heer’. Een andere naam is ‘Maria Boodschap’. De feestdatum is niet zomaar gekozen, reken maar eens uit welke datum het negen maanden later is...25 december! Zo verstrijkt het kerkelijke jaar met al haar gedachtenissen, feesten en Hoogfeesten dus ook op het ritme van het menselijke leven.

De naam ‘Maria Boodschap’ is minder in gebruik geraakt, omdat de nadruk weer is komen te liggen op Christus die aangekondigd wordt: het is een Christus-feest. Natuurlijk is Maria’s menselijke ja-woord op deze aankondiging ingrijpend en moedig, vandaar dat ook haar eer en waardering toekomt. Dit klinkt door in het Wees Gegroet dat gebeden wordt: zij is de gezegende onder de vrouwen!

vrijdag 10 december 2021

Binnenstebuiten

 


Opening

Binnenstebuiten

Zorg voorafgaand aan de kinderwoorddienst dat er op een paars kleed een adventskrans in het midden staat/ligt. Leg het hartje erbij (zie bij Extra’s om te downloaden).
Zorg voor een waslijn waar de poster behorende bij de zondag opgehangen kan worden (of plakband om te plakken op een deur of bord).

Omdat het opnieuw over Johannes de Doper gaan is het zinvol om ook de jute zak of de vacht van een dier bij de hand te hebben.

Opening
Neem met de kinderen plaats in een kring.
Leg of hang het overtollige kledingstuk op een centrale plaats in de ruimte of in de kring.

Steek de eerste, tweede en derde kaars van de adventskrans aan.
De derde Advent kunnen de eerste drie coupletten gezongen of voorgelezen worden van het adventsliedje ‘Gouden vlam’ (zie bij Extra’s)

kleding met prijskaartjeInformeer bij de kinderen of ze kleren in de kast hebben die ze eigenlijk nooit aan trekken. Hoe komt dat? Hebben ze te veel, is niet alles mooi genoeg, liggen er kleren in hun kast die ze te klein of te groot zijn? Zijn er ook kleren die ze graag zouden hebben, maar die ze nu niet hebben? Hoe komt dat? Ongetwijfeld zijn er verschillen tussen de kinderen. Waak erover dat poster 3e advent modernmens met veel kleren keinniemand zich ongemakkelijk voelt in dit gesprek.

Hoeveel jassen heeft een mens eigenlijk nodig? Of hoeveel broeken? Hoeveel schoenen, hoeveel truien? Laat de kinderen hier goed over doordenken. Wat is ‘nodig’ hebben precies. Hoe komt het dat mensen hierin verschillen? Heeft het ook nadelen als je te veel hebt? Een kleine discussie hierover kan geen kwaad, zolang het vriendelijk en respectvol blijft.

Neem dan de jute zak / vacht van Johannes de Doper van vorige week erbij. Johannes de Doper was een profeet die wilde dat mensen een nieuw begin gingen maken. En de mensen vroegen hem: “Maar hoe dan?” We zullen horen wat Johannes de Doper daarover zei.

Bid dan het gebed en lees de navertelling.

Bijbel
Johannes vertelt hoe de mensen moeten leven

Johannes stond bij de rivier te roepen en te dopen. Veel mensen kwamen naar hem toe en vroegen: “Wat moeten we doen om goed te leven?” Johannes antwoordde: “Stel je voor, jij hebt twee T-shirts. Dan geef jij één T-shirt aan iemand die helemaal geen T-shirts heeft. En deel jouw eten met mensen die honger hebben.”
Toen kwamen er tollenaars bij Johannes, mensen die belasting ophaalden voor de keizer. Zij wilden ook graag gedoopt worden. Zij vroegen: “Meester, wat moeten wij doen om goed te leven?”
Tegen deze belasting ophalers zei Johannes: “Laat de mensen niet méér betalen dan wat is afgesproken.”
Daarna vroegen een paar soldaten aan Johannes: “En wat moeten wij dan doen?”
Johannes zei tegen de soldaten: “Wees tevreden met je loon en pak van niemand geld af. Neem geen geld aan van andere mensen en laat je niet omkopen.”

johannes de doperDe mensen verwachtten veel van Johannes. Ze dachten: Misschien is deze Johannes wel de Messias, de redder van ons volk! 
Maar Johannes zei: “Ik doop jullie met water. Maar na mij komt iemand die veel machtiger is dan ik. Ik durf nog niet eens de riem van zijn sandalen los te maken. Hij zal jullie dopen met het vuur van de heilige Geest.”

Johannes vertelde verder: “Hij lijkt op een boer die de tarwe van zijn akker haalt. De boer bewaart de tarwe in zijn schuur. Het stro wat overblijft, dat steekt hij in brand. De man die na mij komt, zal op deze manier ook het goede bewaren. Maar het slechte dat zal hij verbranden, in een vuur dat nooit uitgaat.”

Zo vertelde Johannes met voorbeelden aan de mensen wat zij moesten doen. Maar wat hij vooral vertelde was het Goede Nieuws van God.


Gebed
Gebed op derde Advent

Goede God,

Wij danken U voor alles wat we hebben.
We hebben geluk dat we niets tekort komen.
Helaas kunnen niet alle kinderen dat zeggen.
Daarom bidden wij voor wie niet genoeg heeft
en vragen wij U:bidden kinderen samen
Leer ons delen van wat we teveel hebben
met mensen die dat nodig hebben.
Dan wordt de wereld een beetje mooier en eerlijker.

Amen Verwerking

Gesprek met de kinderen

kleding met prijskaartjeLeg het kledingstuk met het prijskaartje er nog aan in het midden bij de kinderen en vertel eerlijk de geschiedenis van dit kledingstuk. Hoe komt het dat het gekocht is, maar toch niet gebruikt. Wat zou Johannes de Doper daarvan vinden?

Misschien vinden sommige kinderen het heel raar dat er kleding in de kast ligt die niet gebruikt wordt. Informeer dan eens of ze met al het speelgoed spelen dat ze van Sinterklaas gekregen hebben. Want wat Johannes de Doper zegt geldt niet alleen voor onze kleding, maar ook voor onze andere spullen en zelfs voor ons voedsel.
Soms wil je iets hebben of houden, maar je doet er niets mee. Waarom is het dan moeilijk om het weg te geven of te delen? 
Bedenk samen wat je allemaal zou kunnen delen met elkaar. Misschien zijn er ook dingen die je met elkaar kunt delen die niet in je kast liggen, zoals je tijd, je talenten of je passie? Hoe deel je die dan?
Maak met de kinderen eerst een lijst van dingen die je kan delen met een ander.

t shirtsSommige dingen deel je gemakkelijker dan andere dingen. Probeer met elkaar een volgorde maken van makkelijk naar moeilijk te delen. Wat valt op?
 
Als je je klaar wilt maken voor de komst van Jezus dan is het verstandig om met iets makkelijks te beginnen, zo adviseerde Johannes de Doper. Hij zei niet tegen de soldaten: “Zoek een ander beroep.” Hij vroeg hen iets te doen wat niet moeilijk was, namelijk om niet extra te roven en te dreigen.

Neem de poster van de mens met heel veel kleren en het hart erbij. Wat zou er in het hart leven van deze mens? Overleg samen wat er op het hart geschreven mag worden. Plak dit hartje op de poster.

Ga verder met een verwerking bij de Extra's

TIP: vermeld ook vast dat de kinderen voor de volgende zondag een babyfoto van zichzelf mee moeten nemen.

Extra's

Projectversje Binnenstebuiten

Refrein:
Kijk toch goed - door alles heen,
het echte zie je niet meteen.
Leer ons zien in de Advent
waar U, God, verborgen bent!

Week 1
Is Jezus een koning? Hij lijkt zo gewoon,
geen goud en geen mantel, geen wapens, geen kroon,
maar ogen als edelstenen en een hart van goud,
je ziet pas een koning … als je van Hem houdt. Refrein…

Week 2
Johannes de Doper, hij was een profeet,
hij preekte en doopte, in kameelhaar gekleed:
‘Mensen, bekeer je, met heel je hart en verstand!
God hoort je bidden … niet je buitenkant.’ Refrein…

Week 3poster 3e advent modernmens met veel kleren kein
Kijk naar de rijkdom waarin jij geboren wordt.
‘Wat heb ik veel dubbel … een ander komt tekort.’
Leer danken en delen, jij, ik, wij allemaal,
Er is overvloed voor velen, als we geven, royaal. Refrein…

Week 4
Maria uit Nazaret zoekt Elizabeth op,
allebei in verwachting, vol blijdschap, vol hoop.
‘Zomaar twee vrouwen’, maar vergis je toch niet:
op hen kan God bouwen, ze zijn méér dan je ziet! Refrein…

Kerstmis
Een kind pasgeboren in een stal, in de kou,
zorgzaam gekoesterd door een man en een vrouw,
Dit kindje is Jezus, klein en kwetsbaar misschien,
maar gróót in zijn wezen, Hij zal God laten zien!

Adventsliedje: Gouden vlam

1e kaars
Gouden vlam, eerste kaars,gouden vlam eerste kaars muziek
licht, jij bent een hoopvol teken.
Hand in hand, hand in hand
vieren wij de adventsweken.
Kom, ga mee, kom, ga mee,
kom, ga mee naar Bethlehem.

2e kaars
Ga ons voor, tweede kaars,
en wil ons de wegen wijzen.
Hand in hand, hand in hand
gaan we samen verder reizen.
Kom, ga mee, kom, ga mee,
kom, ga mee naar Bethlehem.

3e kaars
Geef ons moed, derde kaars,
help de duisternis verjagen.
Hand in hand, hand in hand
gaan wij het er nu op wagen.
Kom, ga mee, kom, ga mee,
kom, ga mee naar Bethlehem.

4e kaars
Held’re ster, vierde kaars,
laat jouw licht de stal nu wijzen.
Hand in hand, hand in hand,
Heel nabij, nog even reizen!
Kom, ga mee, kom, ga mee,
kom, ga mee naar Bethlehem.

Kerst
Levend Licht, stralend Licht!
Zo is God hier in ons midden.
Hand in hand, hand in hand
mogen wij Hem hier aanbidden.
Kind, jij geeft ons klank en stem
om te zingen in Bethlehem.

Tekst: Josef Guggenmos
Vertaling: Gerard van Midden
Melodie: Martin G. Schneider

 Het Adventsliedje is overgenomen uit Kom en zing, geloofsliederen voor kinderen, lied nr. 21, Baarn, Adveniat, 2015, bladzijde 42-43

Schrijf het op het hart

Afbeelding van een hart, om elke bijeenkomst een woord voor de binnenkant op te schrijven.

Druk de afbeelding  af, knip het grote of een klein hartje uit en schrijf jullie woord er met een dikke zwarte stift op.

 hart

Liedje: Een stem in de woestijn

Er roept een man in de woestijn,
wie zou dat zijn, wie zou dat zijn?
Die man in vreemde kleren is de profeet des Heren!
De mensen, overal vandaan, doopt hij in de Jordaan.

2 advent kleur

Een stem roept in de wildernis:
dat ’t rijk van God in aantocht is!
Breek daarom met het kwade,
God let op onze daden.
Maak voor Hem uit een rechte baan,
een weg die Hij kan gaan.

Ook Jezus komt naar de Jordaan,
tussen de mensen gaat Hij staan,
en als Hij zich laat dopen,
zet God de hemel open:
een duif daalt uit de hoge neer
op Jezus onze Heer.

Dit lied is overgenomen uit Alles wordt nieuw, deel II, Nijkerk, Hanna Lam en Wim ter Brug, 1979, blz. 30-31

Inpakpapier maken

Met de kinderen is gesproken of ze kleding en/of speelgoed hebben dat ze nooit aandoen of gebruiken. Zouden ze iemand anders daar blij mee kunnen maken?

Denk bijvoorbeeld aan kinderen in asielzoekerscentra. Informeer of zij misschien behoefte hebben aan kinderkleding of speelgoed.

Zeker speelgoed maar ook kleding, kan voor de kinderen echt een cadeautje zijn, wanneer de kinderen het thuis mooi inpakken. Maak daarvoor samen inpakpapier. 

Benodigdheden:
- rol papier of grote A 3 vellenstempelen
- potloden, grote stiften of stempels

Doen:
Laat de kinderen een stuk inpakpapier maken om mee te nemen naar huis. Ze kunnen daar wat ze willen weggeven in inpakken.
Spreek af om de cadeautjes een volgende keer ingepakt mee te nemen naar de kinderwoorddienst.



Kerststukjes maken 

Nodig:

• Potjes bijvoorbeeld lege glazen potjes
• Snoeischaar
• Stukje oase/steekschuim
• Dennentakken en hulst en takken met besjes (pas op giftig, niet met kleine kinderen gebruiken)
• Dennenappels
• Stekers
• Stukje kerstslinger
• Lange kaars
• Plastic folie
• Andere versierselen (vaak goedkoop te vinden bij de kringloop)

Doen:
adv 3 kerststukjesMaak de oase van tevoren alvast goed nat.
Steek de kaars in het midden in de oase. (doe er een stukje plastic folie omheen aan de onderkant)
Steek rondom het groen dat onderaan is ontdaan van naalden en bladeren.
Versier met kerstspulletjes.

Bedenk met de kinderen met wie ze deze sfeermakers kunnen brengen. Misschien zijn er ouderen of zieken in de gemeenschap die heel blij met zo'n attentie zouden zijn. 

Delen maakt anderen blij, maar ook jezelf!


Een cadeautje maken voor het Kerstkind

In het gesprek met de kinderen ging het over wat er gemakkelijk te doen zou zijn om je voor te bereiden op de komst van het Kerstkind.

Geef ieder kind een hart zoals dat ook gebruikt wordt op de poster.
Laat iedereen daar voor zich opschrijven wat hij of zij gaat delen de komende week. Het hart gaat immers over de binnenkant, over wat je wilt laten zien aan de buitenkant. 

Dit hart kunnen ze met Kerstmis bij de Kerststal in de kerk neerleggen.

 

hart

Achtergrond
Johannes helpt mensen op weg

De mensen zijn vandaag de helpers. De gewone mensen. Deze mensen leefden niet in een gemakkelijke tijd. Er was in de politieke wereld veel onrust. Het Romeinse rijk had de macht over het gebied waar de Joden woonden. Daarin werden in het leven van Jezus verschillende mensen aangesteld om over het land te heersen. Daarnaast waren er verschillende aanvallen op het Romeinse rijk die ook in het land van Jezus voelbaar waren.

johannes preekt breughelVeel politieke onrust dus, wat vaak ook zorgt voor onrust bij de gewone mensen. Mensen gaan spullen verzamelen, angstig dat ze te kort zullen komen of dat een leider het weer zal afnemen. Soldaten eisen meer geld dan hun loon omdat ze honger hebben. En de tollenaar zal meer geld gaan eisen om voor zichzelf meer zekerheid te creëren. Johannes probeert met zijn preken de gewone mensen de juiste keuzes te laten maken, en helpt hen zo niet mee te gaan met de verkeerde gewoontes die de onrust bij velen oproept.

Dit alles was dus ook een probleem in de tijd dat Jezus leefde. Mensen moesten belasting betalen aan het Romeinse rijk, maar voelden zich niet verbonden met het Romeinse rijk. Ze waren Joden, geen Romeinen. Dat veel van de heersers die direct over hun heersten ook niet bepaald blij waren met het Joodse geloof, hielp niet mee bij het bewaren van de rust. Daarom opent het bijbelverhaal ook met een opsomming van de machthebbers. Dit gaf de mensen die dit jaren later lazen een idee van de situatie waarin Johannes preekte. Het was geen land van overvloed, maar een land van oorlog en angst. De mensen die voor Johannes kwamen, wilden zich voorbereiden op de komst van hun redder, Jezus.

Johannes de Doper
Johannes is een veel voorkomende naam in het Nieuwe Testament. De naam betekent ‘God is genadig’. Naast Johannes de Doper, een neef van Jezus volgens het Evangelie van Lucas, is daar ook de geliefde leerling van Jezus, die Johannes heet, is er een Evangelie volgens Johannes, zijn er brieven geschreven door Johannes, wordt het boek Openbaringen aan Johannes toegeschreven en is er een Johannes de zoon van Zebedeus. Soms zal het over dezelfde Johannes gaan, dat is niet altijd duidelijk. Maar Johannes de Doper is zeker een andere persoon dan Johannes de geliefde leerling van Jezus. Voor de duidelijkheid is het daarom gewenst om consequent te spreken over Johannes de Doper.

Johannes de Doper was een profetisch figuur. Hij leefde in de woestijn en was gekleed in een kameelharen mantel. Sommigen zagen hem als de teruggekeerde profeet Elia, mede omdat ook Elia gekleed was in een kameelharen mantel. Johannes preekte aan de rand van de woestijn bij de rivier de Jordaan en riep de mensen op zich te bekeren met een verwijzing naar het komende oordeel. Die bekering maakte hij eenvoudig, voor elke mens bereikbaar.

In het Nieuwe Testament is Johannes een belangrijke stem. Hij komt uiteindelijk om het leven doordat hij de leefwijze van koning Herodes bekritiseert. De koning houdt het namelijk met de vrouw van zijn broer. Herodes gooit Johannes in de gevangenis als hij hier iets van zegt. Op een uit de hand gelopen feestje laat de koning Johannes onthoofden. Dit alles staat uitgebreid beschreven in de evangeliën, een teken dat men Johannes een belangrijk man vond. Ook in buiten-Bijbelse bronnen komen we Johannes tegen.Johannes is een veel voorkomende naam in het Nieuwe Testament. De naam betekent ‘God is genadig’. Naast Johannes de Doper, een neef van Jezus volgens het Evangelie van Lucas, is daar ook de geliefde leerling van Jezus, die Johannes heet, is er een Evangelie volgens Johannes, zijn er brieven geschreven door Johannes, wordt het boek Openbaringen aan Johannes toegeschreven en is er een Johannes de zoon van Zebedeus. Soms zal het over dezelfde Johannes gaan, dat is niet altijd duidelijk. Maar Johannes de Doper is zeker een andere persoon dan Johannes de geliefde leerling van Jezus. Voor de duidelijkheid is het daarom gewenst om consequent te spreken over Johannes de Doper.

Johannes de Doper was een profetisch figuur. Hij leefde in de woestijn en was gekleed in een kameelharen mantel. Sommigen zagen hem als de teruggekeerde profeet Elia, mede omdat ook Elia gekleed was in een kameelharen mantel. Johannes preekte aan de rand van de woestijn bij de rivier de Jordaan en riep de mensen op zich te bekeren met een verwijzing naar het komende oordeel.
In het Nieuwe Testament is Johannes een belangrijke stem. Hij komt uiteindelijk om het leven doordat hij de leefwijze van koning Herodes bekritiseert. De koning houdt het namelijk met de vrouw van zijn broer. Herodes gooit Johannes in de gevangenis als hij hier iets van zegt. Op een uit de hand gelopen feestje laat de koning Johannes onthoofden. Dit alles staat uitgebreid beschreven in de evangeliën, een teken dat men Johannes een belangrijk man vond. Ook in buiten-Bijbelse bronnen komen we Johannes tegen.

Johannes de Doper op het Isenheimer altaar 
adv 2 isenheimer altaarMatthias Grünewald maakte voor een klooster in Isenheim een heel bijzonder altaar. Dit altaar, geschilderd tussen 1510 en 1515, toonde de gekruisigde Jezus als iemand die aan de pest leed. Jezus was op het de schildering overdekt met pestbuilen. De kloosterlingen hoopten dat als de zieken die aan de pest leden zagen dat Jezus deelde in hun lijden, zij getroost en gesterkt zouden worden.

adv 2 johannes de doperOp dit altaar is ook Johannes de Doper afgebeeld, wijzend naar Jezus. Hij is gekleed in zijn kamelenharen mantel en ziet er een beetje woest uit. Aan zijn voeten zien we een lam met een kruis. “Zie het lam Gods”, had hij immers gezegd toen Jezus passeerde.

 

Sint Nicolaas
Het is vandaag 5 december, de feestdag van Sint Nicolaas.
Van de heilige Nicolaas weten wij weinig. Hij is geboren in Patara in Lycië, een vroegere provincie van Klein-Azie en verloor op jeugdige leeftijd zijn ouders. Hij was rond het jaar 300 bisschop van Myra in Klein-Azie en nam als zodanig deel aan het Concilie van Nicea (325). In deze periode begon de christenvervolging weer onder keizer Calerius Valerius Maximus. De heilige Nicolaas kwam ook in de gevangenis terecht en werd zwaar gefolterd. Toch wist hij onder erbarmelijke omstandigheden en met veel pijn deel te nemen aan het Concilie van Nicea.
Op een zeereis stilde hij, door gebed, een zware storm; daarom wordt hij als patroon van de zeelieden vereerd. In het oosten wordt de heilige Nicolaas buitengewoon vereerd als grote wonderdoener en als verkondiger van Gods Woord. Hij stierf in het jaar 341. In 1087 werden zijn relieken door Italiaanse kooplieden gestolen en overgebracht van Myra naar Bari in Italië. Vanaf die tijd is zijn verering in het westen verder uitgebreid. Hollandse koopvaarders hebben de populariteit van Sint Nicolaas overgebracht naar de stad Amsterdam, waarvan 'Sinterklaas' de patroon is.
Veel legendes worden over hem verteld: het uitdelen van de bruidsschat voor drie dochters die, door geldgebrek, verkocht zouden worden om de bruidsschat te kunnen opbrengen; het redden van drie studenten tijdens een hongersnood, die vermoord waren en in een vat ingepekeld lagen; het redden van mensen die ter dood veroordeeld waren, door hun onschuld te bewijzen. Op heiligennet.nl kan je deze en vele andere legendes vinden.