Wanneer ben je rijk?

 

We lezen deze zondag een verhaal vol contrasten. Over een arme en een rijke man, tijdens hun leven en na hun dood.
Waar is het Jezus in dit verhaal om te doen? Gaat het om Lazarus, die tijdens zijn leven ziek en arm is, maar in de hemel gerechtvaardigd wordt? Gaat het er over dat rijk zijn slecht is? Of gaat het meer om de vraag hoe we eerlijk en rechtvaardig leven kunnen leven, ondanks de verschillen tussen mensen?
Arm en rijk zijn van alle eeuwen. Ook in onze samenleving worden kinderen hiermee geconfronteerd.

Deze kinderwoorddienst denken we met de kinderen na over hoe je omgaat met bezit, en met mensen die minder hebben en we hopen dat de kinderen ontdekken wat echte rijkdom is.

Opening

Gratis snoep!

Zet op een tafeltje een kaars en twee schalen.
Eén schaal bevat zakjes met snoepjes. De andere schaal is leeg.
Bij binnenkomst zien de kinderen een schaal met zakjes snoep staan. Zorg dat dit er feestelijk uitziet.

U vraagt de kinderen allemaal een zakje uit de schaal te nemen. Het zakje mag nog niet worden opgemaakt.
In het verwerkingsgesprek met de kinderen over het Evangelie komen deze snoepzakjes weer aan de orde.
Steek een kaars aan en spreek het openingsgebed uit .

Bijbel

Kinderfilmpjes rond evangelieverhalen: Kleine Uil wordt wijs

Een nieuwe, leuke manier om kinderen bijbelverhalen te vertellen! Maak kennis met Joes, Kleine Uil en een spannend verhaal uit het 'Boek van mijn Moeder'. Te vinden op YouTube onder 'Kleine Uil wordt wijs'. En hieronder.

Wat is er gebeurd? Kleine Uil woont met zijn wijze Moeder in de kerktoren. Op wonderbaarlijke wijze komt hij terecht voor de deur bij Joes. Dan begint een vriendschap waarin verhalen een grote rol spelen. Verhalen uit het Boek van zijn Moeder. Want Kleine Uil mag dan een uilskuiken zijn, hij is niet zo dom als hij denkt!

De 7-minuten filmpjes komen vrij beschikbaar via onze site. De kinderen kunnen ze zelf bekijken. Zo gaan ze mee op verhalenreis met Kleine Uil, Joes en Mara. Ze worden meegenomen in het poppenspel, ze horen de verhalen van en over Jezus en de reactie van de vriendjes. Zo krijgen ze grote geloofsthema’s mee: verwondering, oog hebben voor elkaar, dankbaarheid, een tweede kans geven, en nog veel meer.

Bekijk hier aflevering 1: Oog hebben voor elkaar, gebaseerd op het verhaal van rijke man en de arme Lazarus (Lucas 16,19-31)

YouTube kanaal ‘Kleine Uil wordt wijs’

Kleine Uil wordt wijs komt uit bij Uitgeverij Adveniat en wordt mede mogelijk gemaakt door de StBKBO te Nieuw-Vennep.

Navertelling Lucas 16,19-31

De bijbelvertelling uit de (Samenlees)Bijbel in Gewone Taal is geschikt om te lezen. Voor de kleinere kinderen kan gekozen worden voor de navertelling.

De rijke man en de arme Lazarus

Er was eens een rijke man, die zijn hele leven alles had wat zijn hartje begeerde. Hij had een heerlijk leventje. Hij kon eten en drinken zoveel hij wilde. Geld speelde geen rol. Alles draaide om hem. En zo zag hij niet dat er vlakbij iemand was die niets had.
Die arme man verlangde naar wat eten en drinken van de tafel van de rijke man, maar er kwamen alleen maar honden die zijn wonden likten. De arme Lazarus ging dood. Hij kwam bij God en mocht uitrusten in de schoot van Abraham.
Ook de rijke man ging dood. Nu had de rijke man erge dorst. “Abraham,” riep hij, “stuur Lazarus naar me toe met een beetje water. Ik heb zo’n dorst. Ik verlang zo naar water.”
Maar Abraham zei: ”Jij hebt alles al gehad tijdens je leven. Ook al zou ik willen ik kan niet bij je komen.”
De rijke man zei: “Dan smeek ik u: laat iemand mijn vijf broers waarschuwen dat het slecht met hen afloopt, als ze alleen maar aan zichzelf denken.”
Maar Abraham zei: ”Ze kunnen het weten. Het staat in de Bijbel. Mozes heeft ons de woorden van God gegeven hoe we het beste met elkaar kunnen omgaan. Ook de profeten hebben steeds geroepen: ”Kijk om naar elkaar. Laat elkaar niet stikken. Doe recht en gerechtigheid. Zelfs al zou iemand uit de dood opstaan, dan nog zullen ze niet luisteren.”

Gebed

Openings- en slotgebed

Openingsgebed

God,
Wij zijn mensen naar uw beeld.
Zo heeft U ons gemaakt.

We hebben handen
om te bouwen aan een wereld
waar we in vrede kunnen leven.

We hebben voeten
om naar iemand toe te gaan
die getroost wil worden.

We hebben ogen
om te zien
dat iemand hulp nodig heeft.

We hebben een mond
om te zeggen
wat ons dwars zit
en zo niet kan doorgaan.

Wij zijn mensen naar Uw beeld.
Ieder verschillend met een eigen kleur.
Geef dat we al die kleuren gebruiken
om een hemel op aarde te maken.

Uit: Bagage, SGO Hoevelaken

Slotgebed

God,
Wij bidden U
voor alle kinderen
die zichzelf moeten redden,
die geen bescherming hebben.
Dat zij een thuis mogen vinden.

Wij bidden U, God,
Voor de kinderen
die niet welkom zijn,
die wachten
op een teken van uw liefde.

Wij bidden U, God,
laat ons dankbaar zijn
voor de liefde en zorg
die wij in ons leven mogen ontvangen.
Leer ons die liefde ook te geven
aan anderen.
Amen

(overgenomen uit Plezierige Zondag, kinderwoorddiensten voor het jaar C, Joke Brugman, Gooi en Sticht, Baarn,1994,blz. 164)

Verwerking

Gesprek met de kinderen

Start het nagesprek als volgt: u laat de kinderen de lege schaal zien die u bij de opening hebt gebruikt. U vertelt de kinderen dat u in deze schaal snoepjes wilt verzamelen en die aan de voedselbank wilt geven. 

U vraagt de kinderen daarna wat zij met hun zakje snoep willen doen. Ze mogen het open maken en zelf opeten. Ze mogen er iets uit pakken en iets in de lege schaal doen. Ze mogen ook het hele zakje in de lege schaal doen.

Elk kind zal een eigen keuze maken. Geeft het kind iets af van wat het bezit? Geeft het een aantal snoepjes af? Of geeft alles terug? Wat zijn hierbij de overwegingen van de kinderen? Vraag daarna, zonder een oordeel te geven.

Ga dan terug naar wat er in de evangelielezing gezegd wordt over de rijke man. Zien de kinderen een verband tussen de keuzes die zij zelf maken met het wel of niet terug geven van de snoepjes in de lege schaal en de rijke man? Wanneer vinden zij dat ze een goede keuze gemaakt hebben? Een keuze die rechtvaardig is? Wat betekent rechtvaardig? Leg zo nodig uit dat het betekent dat iedereen een gelijke kans kan krijgen.

Het is niet de bedoeling dat de kinderen gaan denken dat je eigenlijk niet rijk zou mogen zijn, of dat je altijd alles af moet geven. Het gaat er vooral over hoe je omgaat met wat je bezit.
Hoe vinden ze dat de rijke man dat doet? Hoe vinden ze dat zij zelf dat doen? Zijn rijke mensen altijd gelukkiger dan arme mensen? Hoe denken de kinderen daarover?
Kun je arm zijn en je toch rijk voelen? En kun je rijk zijn en je toch arm voelen?
Wat vinden de kinderen van het idee om de komende week wat geld te sparen? Niet voor zichzelf maar voor een ander?
Als verwerking kunt u spaarpotjes gaan maken met de kinderen (zie voorbeelden bij Extra’s).

Je kunt je ook rijk voelen omdat iemand aan je denkt. En dat kan ook prima zonder geld! Maak met de kinderen een prachtig boeket ‘vergeet mij nietjes.’ (zie hiervoor de Extra’s)

Spaarpotjes maken

U kunt met de kinderen na het gesprek over hoe je omgaat met wat je hebt ervoor kiezen om spaarpotjes te maken. De spaarpotjes kunnen gemaakt worden plastic flesjes, of van lege melkpakken.

Spaarpotje van een leeg plastic flesje

Nodig:

- Leeg plastic flesje
- Gekleurd papier
- Lijm (geschikt voor plakken van papier op plastic)
- Schaar
- Scherp mesje
- potloden
- Rondje kleine zwarte stickertjes (voor de ogen en de neus)
- Kralen of lege dopjes (voor de poten)

Geef elk kind een plastic flesje.
Laat het voorbeeld zien van het spaarpotje (de afbeelding of maak een voorbeeld).

Laat de kinderen 2 oren uitknippen.
Laat de kinderen een strook papier uitknippen die half om de fles heen past (zie voorbeeld)

Snijd zelf met een scherp mesje 2 gleufjes voor de oren en een gleuf voor het geld door te gooien.

Laat de kinderen de plastic fles versieren met de oren en de strook papier. Laat ze ook de stickers voor de ogen en neus bevestigen. Laat de kinderen tot slot de pootjes eraan lijmen.
Klaar!

Spaarpotje van een leeg melk- of sapkarton

Nodig:

- Leeg melk of sap karton
- Diverse soorten papier om te versieren
- Lijm (geschikt voor plakken van papier op karton)
- Schaar
- Scherp mesje
- Stiften

Geef elk kind een melk of sap karton (goed schoonspoelen en laten drogen)
Laat het voorbeeld zien van het spaarpotje.

Laat de kinderen de kartonnen versieren met diverse soorten papier met- en zonder opdruk.
Ook stickers, crêpepapier en dergelijke kunnen gebruikt worden.

Snijd zelf met een scherp mesje één gleufje om het geld door te gooien.
Klaar!

Vergeet-mij-nietjes maken

Een vergeet-mij-nietje is een bloemetje dat vaak wordt gegeven om aan mensen te denken. Geef ieder kind een blad met daarop een getekend of gekopieerd vergeet-mij-nietje.
De kinderen mogen op ieder blaadje schrijven aan wie zij vandaag een beetje geluk willen geven door aan ze te denken. Daarna mag het vergeet-mij-nietje gekleurd en uitgeknipt worden.

Tip: Wilt u het zelf kleuren achterwege laten? Kies dan voor een afdruk op blauw papier.

Tip: Plak alle uitgeknipte vergeet mij nietjes op een groot vel tot een groot boeket.

Liedje: Lazarus

Lazarus ligt op de stoep,
niemand luistert als hij roept,
niemand geeft hem iets te eten,
uitgehongerd en vergeten
wacht hij op wat kruimels brood;
en hij sterft in de hongerdood.

Binnen is de rijke man
en hij neemt het er goed van.
Er is brood voor nu en morgen,
vrolijk feest hij zonder zorgen;
tot de dood een einde maakt
aan geluk en leef maar raak.

Lazarus wordt in die nacht
door Gods engelen thuisgebracht.
Maar de rijkaard met zijn weelde
die het daag'lijks brood niet deelde,
vindt geen plaats bij God,
hij is buiten in de duisternis.

Tekst Hanna Lam, muziek Wim ter Burg, Alles wordt nieuw, 3,17, Callenbach Nijkerk

 

 

 

 

Verhaal: Hemel en hel

Lisa had in de kerk het verhaal van Lazarus en de rijke man gehoord en snapte er niets van. Ze ging daarom naar papa om hem te vragen wat nou het verschil was tussen de hemel en de hel. Lazarus en de rijke man waren toch op dezelfde plaats. Waarom kon Lazarus dan wel drinken en de rijke man niet. Papa moest heel diep nadenken maar kon zich uiteindelijk een verhaal herinneren dat hem vroeger wel eens verteld was:

'In de hemel stonden twee grote tafels, vol met allemaal lekkere dingen. Iedereen die dood gaat komt daar terecht.
Alleen alle mensen die goed geleefd hebben komen aan de ene tafel, en alle mensen die slechte dingen hebben gedaan komen aan de andere tafel.
De tafels in de hemel zijn enorm groot. Al het eten staat heel erg ver weg, je kunt er zelf niet bij.
Er liggen ook hele grote lepels, die je wel kunt gebruiken, maar dan lukt het je niet om zelf van de lepels eten. Je armen zijn gewoon te kort. Iemand anders moet het voor je opscheppen en de lepel naar je mond brengen.' 

'Ja maar papa', zei Lisa verbaasd, 'dan maakt het toch niet uit of je goed of slecht bent,of aan welke tafel je zit, als we allemaal toch hetzelfde krijgen?'. Verward schudden Lisa haar hoofd,'Dan heeft iedereen toch gewoon te eten en te drinken?'

Papa knikte begripvol en antwoordde:
‘Dat zeg jij Lisa, omdat jij een goed mens bent. Alle goede mensen geven elkaar te eten en te drinken, ze hebben het daar heel gezellig. Maar alle slechte mensen vertrouwen elkaar niet. Ze willen zelf wel eten krijgen, maar willen de anderen niet helpen. Hierdoor krijgt niemand van de tafel met de slechte mensen te eten.
Abraham zag geen enkel probleem om Lazarus eten te geven, en Lazarus zal hetzelfde doen voor Abraham. Maar slechte mensen zullen een ander niets gunnen.'

NB: U kunt voor of na het verhaal de opdracht ‘geef elkaar te eten’ uitvoeren. Zie hiervoor de Extra's.

Geef elkaar te eten

Zorg dat de kinderen in een cirkel dicht genoeg bij elkaar zitten.
Zet voor alle kinderen een bakje met kleine snoepjes neer. Geef alle kinderen een lepel en laat ze hun handen op hun rug doen.

Vertel dan dat de snoepjes die op tafel staan voor hun zijn, maar dat ze alleen van de lepels mogen eten (en die zitten op hun rug).
Laat ze het eerst eens wat proberen. Wanneer het niet lukt stel dan aan de kinderen voor dat ze eens gaan overleggen. Hoe zouden ze dit probleem kunnen oplossen?
Als iedereen de persoon die rechts van hem of haar zit nu eens te eten zou geven, zou dat dan wel werken?

NB: Het verhaal Hemel en hel uit de Extra's hoort bij deze opdracht; u kunt natuurlijk zelf kijken of u deze samen wilt gebruiken of dat u liever zelf wat uitleg geeft.

NB2: Dit idee is natuurlijk ook uitvoerbaar met blokjes fruit, druiven of bessen.

Achtergrond

Lazarus

‘De rijke man en de arme Lazarus’ is één van de gelijkenissen uit het Lucasevangelie, die Jezus vertelt aan de Farizeeën. Jezus, wil de Farizeeën een spiegel voorhouden. Dit keer stelt Jezus de verantwoordelijkheid van de rijke ten opzichte van de arme aan de orde. Men is immers niet rijk voor zichzelf.

De naam Lazarus komt uit het Hebreeuws en betekent ‘degene die door God geholpen wordt’. (Deze bedelaar Lazarus moet niet verward worden met de broer van Marta en Maria die door Jezus uit de dood werd opgewekt.) In de ogen van de schrijvers van het Oude Testament staan de armen, door hun levenswijze, vaak dichter bij God dan de rijken. Soms wordt ‘armen’ zelfs een synoniem voor ‘vromen’ of voor ‘rechtvaardigen’.
Lazarus is niet alleen arm. Hij is ook ziek. Iedereen kan zien dat hij lijdt. De rijke man sluit zijn ogen voor dit lijden. Hij is vol van zichzelf en zijn eigen uitbundige luxe leven. Wanneer Lazarus sterft, mag hij in de schoot van Abraham liggen – de plek waar rechtvaardige mensen rust vinden. Wanneer de rijke man sterft, verblijft hij in de hel of het dodenrijk, met zicht op Abraham en Lazarus en het feestbanket. Toch is het nog niet gedaan met de hoogmoed van de rijke man (die overigens geen naam heeft). Hij wil zelfs nu nog Lazarus inschakelen voor zijn eigen programma: Lazarus moet hem maar van zijn lijden komen verlossen door hem water te komen brengen. Hij vraagt ook of Lazarus naar zijn broers mag gaan om deze te waarschuwen. Maar Abraham geeft aan dat er elke sabbat gelezen wordt uit de Thora en de Profeten. In deze Heilige schriften staan de regels en iedereen kan weten hoe te leven en zo de juiste keuzes te maken.

Deze gelijkenis gaat niet over het veroordelen van rijkdom of armoede. Het is een waarschuwing om niet door luxe en geld verblind te raken, zodat je de noodlijdende medemens aan je deur niet meer opmerkt. Het gaat in dit evangelie om keuzes maken. Kies je voor God (en daarmee voor de naasten) of niet.

In Paradisum

In de uitvaartritus van de Katholieke Kerk, het requiem, wordt vaak het ‘in paradisum’ gezongen. Van origine een Latijnse zang. Ook de Nederlandse tekst wordt vaak gezongen. Deze verwijst naar de arme Lazarus van dit Evangelie. De Nederlandse tekst luidt:

Ten paradijze
Mogen de engelen u geleiden naar het paradijs;
dat de martelaren bij uw komst u zullen ontvangen
en u binnenleiden in de heilige stad Jeruzalem.
Moge het koor van de engelen u ontvangen
en moge u met Lazarus, eens een arme,
de eeuwige rust ontvangen.

Slim of eerlijk omgaan met geld?

 

Een lastige parabel, deze zondag. Jezus lijkt het gedrag van een onrechtvaardige rentmeester goed te keuren. Zijn slimme manier van vrienden maken met het geld van zijn baas wordt door Jezus als voorbeeld aan zijn leerlingen verteld. Maar als voorbeeld van wat? Want wat de man doet is toch oneerlijk? 

Jezus lijkt zijn leerlingen, en dus ook ons, te vragen: welke vrienden kunnen jullie maken met het onrechtvaardige geld. 
We hopen dat de kinderen vandaag ontdekken geld niet het belangrijkste is, maar dat je het wel kunt gebruiken om mooie dingen mee te doen.

Opening

Eerlijk?

Zet een kaars op de tafel in de kinderwoorddienstruimte en steek die aan. Bij de kaars ligt een zak met knikkers of ronde nootjes (per kind tien).

Deze knikkers kunt u na de bijbellezing gebruiken bij de verwerking.

Leg ook de tekst van het gedicht ‘Eerlijk’ van Anneke van Wijngaarden op de tafel. Deze tekst vindt u bij de Extra’s.

Lees als opening het gedicht voor. Inventariseer de eerste reacties van de kinderen. Daarna maakt u de overgang naar de evangelielezing.

Bijbel

Navertelling Lucas 16,1-13

De lezing is vandaag uit Lucas 16,1-13. Voor de oudere kinderen is de Bijbel in Gewone Taal goed te begrijpen. Voor kleinere kinderen is er de navertelling.

Het voorbeeld van de slimme dienaar

Jezus vertelt verhalen. Zijn leerlingen vinden dat altijd heel mooi. Vandaag vertelt Jezus ook een verhaal aan zijn leerlingen:

‘Er was eens een erg rijke man. Hij had iemand in dienst die goed moest zorgen voor zijn geld. Dat was een heel belangrijke baan. Maar deze dienaar heeft zijn werk niet goed gedaan. Hij heeft het geld van zijn baas uitgegeven aan leuke dingen voor zichtzelf. 
De rijke man hoort de mensen praten. Ze hebben het over de dienaar, die heel veel geld lijkt te hebben. Hij is bang dat er iets niet klopt. Hij pakt zijn boeken erbij, en rekent en rekent, en mompelt: “Het klopt niet, dat kan toch niet...”
Daarom roept hij zijn dienaar op kantoor en zegt: “Wat heb ik gehoord? Leg eens uit wat jij gedaan hebt. Ik heb je wel door, je bent oneerlijk, ik ga je wegsturen!”
De dienaar schrikt. Wat moet ik doen, denkt hij, waar moet ik gaan werken? Ik kan niet goed spitten in de tuin en als ik moet bedelen dan schaam ik me heel erg.
Dan bedenkt hij een plan. Hij laat alle mensen langskomen die nog geld aan zijn baas moeten betalen. Tegen die mensen zegt hij dat ze niet alles hoeven terug te betalen. Hij zal dat wel voor ze regelen. De eerste hoeft maar vijftig van de honderd vaten olijfolie terug te geven. Aan de tweede vraagt hij: “Wat ben jij mijn baas schuldig?” “Honderd zakken graan”, zegt de man. De dienaar zegt: “Streep die honderd maar door, maak er maar tachtig zakken van.” Daar is die man erg blij mee. Zo krijgt de dienaar er vrienden bij die hem later kunnen helpen, als hij ontslagen wordt.
De rijke man vindt dat wel erg slim van zijn dienaar. Hij heeft zo zelf zijn probleem opgelost.’

De leerlingen kijken Jezus verbaasd aan. “Dat is toch niet eerlijk,” roepen ze, “dat is toch gemeen!”
Jezus gaat verder: “De dienaar heeft natuurlijk niet goed gedaan, maar het is wel slim wat hij gedaan heeft. Hij heeft nagedacht hoe hij vrienden kon maken. Iedereen die Mij wil volgen zou net zo slim moeten zijn. Maar je moet wel andere manieren bedenken. Want Ik wil jullie nog iets zeggen: Wat de dienaar deed was niet goed. Hij was onbetrouwbaar voor zijn baas. En betrouwbaar zijn is belangrijk, of het nou om kleine of grote dingen gaat. Als je niet te vertrouwen bent met wat niet zo belangrijk is, dan ben je ook niet te vertrouwen met grote belangrijke dingen.

Gebed

Gebed om met geld het juiste te doen

Goede God,
we hebben geld nodig
om eten en drinken te kopen,
om een huis te betalen,
om kleren te kopen.
Onze ouders verdienen dat geld door te werken.
Met geld kunnen we veel doen.
We kunnen er mooie spullen voor onszelf van betalen,
maar we kunnen het ook uitgeven om anderen te helpen.

Goede God,
help ons om een juiste keuze te maken,
wanneer we geld uitgeven.
Help ons om het geld zo te gebruiken
dat we het delen met anderen,
die het meer nodig hebben dan wij.
Amen

Verwerking

Gesprek met de kinderen

Het is een ingewikkeld probleem dat geschetst wordt in Lucas 16, daarom is het goed wanneer u zich vandaag richt op een deel van de lezing. Het eerste deel (Lucas 16,1-9) vormt een samenhangend geheel. In het naspelen van deze situatie kunt u na gaan hoe de kinderen reageren op de inhoud van deze parabel.

Geef ieder kind evenveel (10) knikkers. Zelf speelt u in deze kinderwoorddienst de dienaar van de rijke heer; de kinderen zijn de mensen met de schulden. Zij moeten aan u, als dienaar van de rijke heer, het geleende geld terugbetalen.
Als ze van u minder hoeven terug te betalen wat gebeurt er dan?
Speel de situatie uit.
Laat de kinderen u de hoeveelheid geld geven die u noemt: het ene kind betaalt 5 knikkers van de 10 die hij schuldig is aan de heer. Een ander betaalt 8 van de 10 knikkers die hij schuldig is terug, enzovoort.
Vraag aan de kinderen wat ze er van vinden.

Vraag daarna aan de kinderen wat ze zouden doen met de knikkers (het geld) die ze nog over hebben. Waar zouden ze het voor gebruiken? Wat kun je allemaal doen met geld? Sparen, weggeven of misschien gebruiken om een leuk speelgoed of een leuke game van te kopen. Of, of ....
Kijk of er een gesprek op gang kan komen over waar het geld dat niet terug betaald hoefde te worden door de schuldenaars uiteindelijk aan besteed zal worden.
Wanneer u de situatie naspeelt met chocolademunten, dan kunt u de kinderen echt laten houden wat ze niet hoeven terug te betalen. Dan speelt het onderwerp 'eerlijkheid' nog meer een rol. De één mag meer houden dan de ander... hoe lossen ze dat op?

Kom aan het eind van het gesprek nog even terug op het gedicht dat u voorgelezen heeft bij de opening. Goed omgaan met geld is belangrijk. Goed omgaan met mensen ook. Vraag de kinderen wat ze van de dienaar vinden: hij was wel slim, maar was hij ook eerlijk?
Jezus heeft wel bewondering voor de dienaar die slim is. Maar Hij heeft respect voor iemand die betrouwbaar is.

Tot slot kunt u met de kinderen nog nadenken over geld nemen van de rijken om aan de armen te geven. Een bekend voorbeeld is het verhaal van Robin Hood. U vindt dit verhaal bij de Extra’s.

Gedichtje: Eerlijk

Eerlijk

Moet ik echt de waarheid spreken?
Moet ik altijd eerlijk zijn?
Moet ik altijd alles zeggen?
Doe ik dan geen mensen pijn?

En als ze me dan gaan vragen:
"Heb je een cadeau verstopt?"
Moet ik ze dan eerlijk zeggen,
"Ja, dat klopt!"

Als er iets dreigt mis te lopen.
en ik met een voorstel kom
dat de waarheid iets verdraait,
vind je dat dan slim of dom?

Als daarna weer alles goed gaat
en de schade wordt beperkt
kan je dan toch eerlijk zeggen
dat een beetje sjoemel werkt?

Als je met een beetje draaien
mensen verder helpen kan,
is dat toch alleen maar prettig
of lig je daar wakker van?

Anneke van Wijngaarden in de liturgiekrant van IKV PAX CHRISTI 2010

Het verhaal van Robin Hood

De verhalen over Robin Hood vertellen over een lastpak die lang geleden in Engeland leefde. Hij stond er om bekend dat hij veel aan de armen gaf en dat hij heel goed met pijl en boog kon schieten. Het is niet bekend of hij werkelijk heeft geleefd. Over hem wordt verteld dat hij stal van rijke en gierige mensen en dat hij dat niet voor zichzelf hield maar aan de armen gaf. Net als de dienaar in het Evangelie is hij niet helemaal eerlijk, maar hij kan op meer sympathie rekenen dan de dienaar want hij handelt niet uit eigenbelang.

Robin Hood

Dit verhaal begint als een goede koning (Richard Leeuwenhart) op kruistocht gaat en zijn broer (Jan Zonderland) de kroon in handen krijgt. Hij is echter een hele kwaadaardige koning.
Deze koning buit het volk uit, hij verhoogt de belasting enorm, maar Robin Hood en zijn vrienden zijn het hier niet mee eens. Ze worden vogelvrij verklaard en moeten zich verstoppen in de bossen. Daar bedenken ze een plan om de boosaardige koning tegen te werken.
Ze willen de geldkoets overvallen waarin het belastinggeld wordt vervoerd. Als de koets het kasteel verlaat en richting het bos rijdt, slaagt Robin erin het geld te pakken te krijgen. Hij verdeelt het geld onder de armen.
De kwaadaardige koning is ziedend en verzint een list om Robin Hood te kunnen arresteren. Hij schrijft een boogschietwedstrijd uit om Robin te lokken. De hoofdprijs is een kus mogen geven aan de Vrouwe Marian en Robin is verliefd op haar.
Uiteindelijk zijn er vier deelnemers, waaronder Robin, maar die is vermomd. De derde deelnemer schiet zijn pijl in de roos. Dan is Robin Hood aan de beurt en die splijt de pijl van de derde kandidaat in twee. Hiermee wint hij de wedstrijd.
Robin wil zijn prijs innen, maar dan gaat het mis. Vrouwe Marian en bijna al zijn rovers worden gearresteerd. Alleen Robin weet te ontsnappen met één man, Kleine Jan (die in werkelijkheid een reus is). Zij moeten de andere mannen redden van de galg. Dat lukt want Robin Hood schiet het touw van de strop door zodat zijn vrienden het overleven en niet worden opgehangen. Hij slaagt erin de kwaadaardige koning te pakken te krijgen en de mannen van Robin vechten tegen het leger van de kwaadaardige koning.
De goede koning hoort wat er gebeurd is en keert direct terug naar zijn land. Hij neemt meteen de troon weer over. Robin Hood en Marian kunnen eindelijk bij elkaar zijn en ze leefden nog lang en gelukkig.

Kleur- en tekenplaat: Robin Hood

Wanneer u het verhaal van Robin Hood verteld heeft, kunt u de kinderen vragen wat zij zelf vinden. Kun je van de rijke mensen spullen stelen voor de armen?
Waarom wel/niet? 
Denk daarna met de kinderen na wat ze van hun eigen spullen zouden kunnen weggeven. Laat ze dat in de zak achter op de rug van Robin Hood tekenen. Daarna kunnen ze de kleurplaat inkleuren.

 

Spelletje: Jenga

Heeft u toevallig Jenga in huis? Speel dan een spelletje met de kinderen. Leg aan de kinderen uit dat we aan het Koninkrijk van God moeten werken. We laten dat zien door een toren te bouwen. Daarbij moeten we allemaal heel erg slim zijn, om zo hoog mogelijk te komen, en zo lang mogelijk vol te houden.

Laat de kinderen tegen elkaar spelen. Wie komt het hoogst? Welke toren blijft het langst staan? Speel daarna een potje samen. Komen de kinderen verder als ze samen spelen?

Heeft u geen Jenga, probeer dan andere blokjes te vinden waarvan een toren gebouwd wordt. Bouw de toren zo hoog mogelijk. Kijk ook hier of samen spelen beter gaat dan tegen elkaar spelen.

 

Spelletje: Slim zijn

Test hoe slim de kinderen zijn. Ze moeten een ruimte oversteken. Maar elke keer zitten er nieuwe voorwaarden aan het oversteken van de ruimte. Ze moeten met zijn allen oversteken, dus ze mogen gewoon samenwerken en afkijken.

Voorbeelden van de voorwaarden om over te steken:

• Je voeten mogen de vloer niet aanraken.
• Deze stoel moet mee, maar je mag hem niet aanraken met je handen.
• Je voeten en arme zitten aan elkaar vast. 
• Jullie mogen allemaal de vloer niet aanraken. (Zorg dat ze iets voorhanden hebben waarop ze mogen staan)
• X (kindernaam) is een plank geworden; hij kan helemaal niets meer, maar hij moet naar de overkant.
• Deze snoepjes moeten opgegeten worden, maar dat kan pas aan de overkant, helaas werken jullie handen niet meer.
• De voeten van A,B en C (vul kindernamen in) zitten aan elkaar vast, maar in het midden van de overgang zit opeens een deur waar je niet met zijn 3e door heen kan.
• Bedenk zelf nog meer voorwaarden.

Achtergrond

Omgaan met geld

De parabel van de onrechtvaardige rentmeester

Met geld omgaan vraagt grote behoedzaamheid. Onze betrouwbaarheid staat op het spel. In dit kader vertelt Jezus in de evangelielezing uit Lucas 16 een parabel over de onrechtvaardige rentmeester. Hierin wordt niet het onrechtvaardige gedrag van de rentmeester tot voorbeeld gesteld, maar het feit dat hij met overleg heeft gehandeld. Daaraan lijkt het de volgelingen van Jezus, "de kinderen van het licht", nogal eens te ontbreken.
De rentmeester die uit eigenbelang de schuld van de mensen aan zijn heer met een groot deel vermindert, doet dit om er zelf in de toekomst beter van te worden. Toch prijst ook zijn heer hem; ook de rijke man komt door het kwijtschelden van een deel van de schuld in een beter daglicht te staan.
Het Griekse woord voor het handelen van de rentmeester 'met overleg', fronimos, betekent ook waakzaam, bezonnen. Jezus roept zijn leerlingen op tot waakzaamheid. Lucas gebruikt hetzelfde woord in 12,37, in verband met de dienaar die waakzaam is bij de komst van zijn Heer. Wanneer het Rijk Gods zich aandient moet hij even alert zijn als de rentmeester. Op de door ons gelezen parabel (16,1-9) laat Lucas een aantal losse uitspraken van Jezus volgen. Ze zijn onderling verbonden door een aantal trefwoorden: mammon, betrouwbaar en onrechtvaardig.

Mammon

Mammon is een Aramees woord dat 'rijkdom' betekent en waarschijnlijk afgeleid is van de woordstam 'betrouwbaar zijn', 'bestendig zijn'. Oorspronkelijk zou mammon dus betekend hebben: 'Rijkdom die bestendig is en dus zekerheid geeft', maar de betekenis evolueerde in een ongunstige zin.
In de joodse literatuur heeft het woord meestal een negatieve bijklank. De geijkte uitdrukking is ‘de valse mammon’. Dat laatste verduidelijkt vers 9: ‘Ook ik zeg jullie: maak vrienden met behulp van de valse mammon, opdat jullie in de eeuwige tenten worden opgenomen wanneer de mammon er niet meer is.’ Jezus maant zijn leerlingen rechtvaardig en betrouwbaar met geld om te gaan, zodanig dat de verhoudingen tussen de mensen er beter van worden. 

Aandacht voor wie verloren leek

 

Als Jezus iets duidelijk wil maken spreekt Hij graag in gelijkenissen. Die kleine voorbeeldverhaaltjes hebben een duidelijke boodschap. De gelijkenissen die Jezus in dit hoofdstuk van Lucas vertelt zijn bedoeld als spiegel voor de Farizeeën.
Voor deze zondag hebben we één van de drie gelijkenissen uitgewerkt, die van de verloren zoon. Deze algemeen gebruikte titel is ietwat misleidend, want het gaat Jezus evenzeer om de oudste zoon als om de jongste zoon. En wie verloren leek, komt weer thuis.

Met de kinderen denken we na over hoe zij zelf zouden reageren. Lijken ze op de oudste of op de jongste zoon?
We hopen dat de kinderen deze zondag zullen ontdekken dat het niet altijd gaat om fout of goed doen, maar dat het belangrijkste is dat je het contact met elkaar, en met God, niet verliest. 

Opening

Hoe verschil je van je broer of zus?

Ga met de kinderen rond een flap-over of een whiteboard zitten. Vertel de kinderen dat het vandaag gaat om een vader (teken een rondje bovenaan de bladzijde) en zijn twee zoons (teken nog twee rondjes op dezelfde hoogte)
Vraag de kinderen of twee broers of twee zussen of een broer en een zus altijd op elkaar lijken.
Laat ze de verschillen benoemen tussen henzelf en hun broer of zus zonder dat het ontaardt in oordelen over wat betere eigenschappen zijn.
Wie geen broer of zus heeft, kan denken aan de verschillen tussen een oom of tante en een van de ouders.
Vertel dan het verhaal van de verloren zoon.

Bijbel

Navertelling Lucas 15,1-32

De evangelielezing van vandaag is Lucas 15,1-32. Voor de jongste kinderen kan de navertelling gebruikt worden, voor wat oudere kinderen is de vertaling uit b.v. de Bijbel in Gewone Taal of het Evangelieboek voor kinderen ook heel goed te begrijpen.

Een vader met twee zonen

Jezus vertelde een verhaal. Er was eens een boer met twee zonen. Op een dag zei de jongste zoon tegen zijn vader: “Vader, geef mij alvast mijn deel van de erfenis.” Zijn vader gaf hem zijn deel en snel daarna trok zijn jongste zoon de wijde wereld in. Hij had een lui leventje, totdat zijn geld op was. Toen moest hij gaan werken. In het verre land waar hij woonde was honger. Niemand had genoeg te eten. De jongen vond uiteindelijk een baantje als oppas bij de varkens. Hij zag dat de varkens nog meer te eten hadden dan hij. Zittend bij hun voerbak bedacht hij dat hij beter knecht bij zijn vader kon zijn.
Hij trok naar huis. Onderweg bedacht hij dat hij tegen zijn vader zou zeggen: “Het spijt me, vader. Ik ben niet goed genoeg om uw kind te zijn. Maar misschien mag ik wel als knecht bij u werken.“
Zijn vader stond op de uitkijk en zag hem van ver al aankomen. Hij rende naar hem toe en sloot hem in zijn armen. “Het spijt me, vader, ik ben niet goed genoeg om uw kind te zijn…”, begon de jongen. Maar de vader zei: “Wat ben ik blij dat je nog leeft. Kom, we bouwen een feestje.”

Ondertussen kwam de oudste zoon terug van het werk. Hij hoorde muziek en snapte er niets van. “Wat is er aan de hand?”, vroeg hij. “Je broer is teruggekomen”, vertelden ze hem. Toen werd de oudste zoon woedend. Hij wilde niet naar binnen. Zijn vader kwam naar buiten en vroeg hem ook te komen feesten. Maar de oudste zoon zei: “Ik ben al die jaren bij u gebleven en ik heb hard gewerkt. Nooit heeft u een feestje voor mij gebouwd. En nu komt die andere zoon van u thuis. Hij heeft al uw geld weggesmeten. Voor hem wordt er meteen van alles uit de kast gehaald.” “Oh, oh, zoon,” zei de vader, “jij was er altijd. Alles wat van mij is is ook van jou. Maar nu ben ik zo blij en wil ik feesten. Je broertje leek dood en nu is hij er weer, hij was kwijt en nu is hij weer gevonden.”

Gebed

Gebed om verbondenheid

Barmhartige Vader,

er zijn kinderen
die er graag op uit trekken,
ergens anders gaan spelen,
die nieuwsgierig zijn
en er zijn kinderen
die liever thuis blijven,
genieten van wat vertrouwd is.
Voor U is dat allemaal goed
zolang we maar verbonden blijven
met elkaar en met U.
Help ons om nooit en nergens te vergeten
dat we bij U en bij elkaar horen.
Dat vragen we U in Jezus' naam.

Amen

Verwerking

Gesprek met de kinderen

Pak de flap-over of het whiteboard er weer bij. Maak nu een woordspin van de twee rondjes die de zonen voorstellen. Schrijf woorden rond de rondjes en doe dat met twee verschillende kleuren stiften.

Begin met de goede eigenschappen van de twee jongens. Wat vinden de kinderen goed aan de jongste zoon (zijn ondernemingslust, zijn zelfstandigheid, zijn berouw, zijn moed om terug te gaan, zijn...) en wat vinden ze goed aan de oudste zoon? (zijn trouw, zijn werklust, zijn hulpvaardigheid...)
Neem dan een andere kleur stift en vraag wat er minder goed is aan de jongste (spilziek, onverantwoordelijk, gemakzuchtig...) en de oudste (jaloers, behoudend, gericht op status... )

Maak dan een woordspin rond de vader. Welke eigenschappen heeft de vader?
Vraag vervolgens aan de kinderen wat ze denken dat de vader ziet als hij naar zijn zoons kijkt. Zou het kunnen dat de vader op een andere manier kijkt dan zijn zoons? Hoe dan? Wat vindt hij het belangrijkste? (Hij is gericht op verbinding)

De relatie tussen de vader en de jongste zoon komt weer goed in het verhaal. Maar dat vindt de vader niet voldoende. Wat zou hij nog meer willen? (Dat de relatie tussen de twee zoons ook goed komt)

Kijk daarna samen met de kinderen naar het schilderij dat Rembrandt van dit verhaal maakte. U vindt de afbeelding en opdrachten bij Extra's.

Kijken naar Rembrandts verloren zoon

Op het schilderij van Rembrandt zijn beide broers afgebeeld, de jongste op de knieën, de oudste juist op een verhoging, op een soort van stoepje. De jongste ziet er veel ouder uit dan de oudste zoon. Zijn ontberingen zijn hem aan te zien. Op de achtergrond zien we ook nog een vrouw, is zij de moeder van de twee jongens? Rechts twee mannen, misschien de Farizeeën aan wie Jezus de gelijkenis vertelde. Veel is er geschreven over de twee handen van de vader. Ze zijn heel verschillend, de één stoer en sterk, de ander zacht en koesterend.

Met de kinderen kunt u samen naar het schilderij kijken, bijvoorbeeld op een beamer of op een laptop.

1.Vraag hen eerst te beschrijven wat ze zien, zonder te interpreteren. Dus: “Ik zie een man op zijn knieën. Hij heeft een blote voet. Zijn hoofd leunt tegen de buik van een andere man.” Dit helpt om eerst goed te kijken.

2. In tweede instantie kunt u dan bespreken hoe dit schilderij het verhaal interpreteert. Zien de kinderen hier het verhaal zoals ze het zelf ook bedacht hadden? Wat klopt en wat is anders?

3. In een derde ronde kunt u vragen waar ieder kind zichzelf ziet staan. Ben je de oudste zoon, de jongste, de moeder... Alles is goed, het is niet de bedoeling om te oordelen. Vraag de kinderen ook waarom ze deze keuze maken.

Rembrandt van Rijn ‘De Terugkeer van de Verloren Zoon’,

1668, olieverfschilderij,

Museum De Hermitage in Sint-Petersburg

Liedje: Welkom thuis

De muziek van Welkom Thuis van Matthijs Hoornaar & Marcel Zimmer is hier te beluisteren.

Een vader had twee zonen en de jongste zei
ik wil graag mijn erfenis, geef maar vast aan mij
hij trok met al zijn geld de wijde wereld in
want hij had het thuis niet meer naar z’n zin
hij leefde erop los maar na verloop van tijd
had 'ie al z'n geld verkwist en was 'ie alles kwijt

Tot overmaat van ramp kwam er een hongersnood
en zo belandde hij uiteindelijk in de goot
hij werd een varkenshoeder, het ergste dat bestond
stierf bijna van de honger, 't was echt niet meer gezond
en toen dacht hij: bij vader thuis is het leven goed
zelfs de knechten leven daar in grote overvloed

Ga naar huis, ga naar huis
je vader wacht op jou
daar zul je pas gelukkig zijn
kom op ga nu maar gauw
ga naar huis, ga naar huis
en wacht nou niet te lang
of ga jij toch gewoon je eigen gang

Ik zal hem zeggen: vader, ik meen het echt oprecht
ik ben niet waard uw zoon te zijn, neem mij aan als knecht
het spijt me wat ik God en u heb aangedaan
en zo is de jongen op weg naar huis gegaan
zijn vader zag hem komen en had met hem te doen
hij vloog hem om de hals en gaf hem een dikke zoen

Welkom thuis, welkom thuis
wat fijn dat je er bent
we kunnen ons geluk niet op
't is echt een 'happy end'
welkom thuis, welkom thuis
we vieren nu dit feest
want je bent terug van weggeweest

Bridge (gesproken)
De oudste zoon werd kwaad en vroeg: Hé, pa, wat is dit nou
ik werk al jarenlang voor u en help u altijd trouw

Ik was nooit ongehoorzaam, deed altijd wat u zei
maar u vierde nooit zo’n vrolijk feest voor mij
zijn vader zei: Maar wij zijn altijd bij elkaar
van alles wat ik heb ben ook jij de eigenaar
je broer is weer terug en het is toch logisch dat
het daarom feest is want hij is weer op het rechte pad

Welkom thuis, welkom thuis
wat fijn dat je er bent
het is een feest voor iedereen
dus maak het maar bekend
welkom thuis, welkom thuis
het is voor jou en mij
we nodigen je uit dus kom erbij (2x)

Tekst: Matthijs Hoornaar & Marcel Zimmer
Muziek: Marcel & Lydia Zimmer
© 2008 Celmar Music / JftL Productions

Zoek de verschillen

Druk de afbeelding van vader en zoon af en speur met de kinderen naar de verschillen.

Huis of thuis?

De verloren zoon dacht dat hij naar een huis ging. Een huis dat ooit zijn thuis was geweest maar het niet meer was. Hij had namelijk zijn thuis opgegeven. Maar hij kwam tenslotte toch wel thuis.

Druk één van de afbeeldingen van een huis af. Deze huizen zijn nog geen thuis. Daar is meer voor nodig dan muren, een dak en ramen. Geef de kinderen ieder een kleurplaat en vraag ze er hun thuis van te maken.

Help ze op weg door suggesties te doen zoals:

•   In het verhaal komt de jongste zoon thuis omdat zijn vader van hem houd; heb jij ook ouders broers en zusjes? Krijgen zij een plek in jouw thuis?
•   In het verhaal kwam de zoon thuis niet alleen omdat hij te eten kreeg, maar omdat hij zelfs lekker eten kreeg; krijg jij ook wel eens wat lekkers? Hoort dat voor jou bij thuis?
•   In het verhaal kwam de jongste zoon thuis omdat hij niet meer tussen de varkens hoefde te slapen, maar weer een eigen plek kreeg; heb jij ook een eigen plek? Waar is die in jouw thuis?
•   In het verhaal kwam de zoon thuis omdat er ook leuke dingen gedaan werden; welke leuke dingen doe jij thuis? En waar doe je die?

Bekijk tot slot samen de huizen van de kinderen, die nu hun thuis zijn geworden.

 

 

 

Liefdesvlaggen-lijn

De vader staat in dit verhaal symbool voor God. Bij God thuiskomen is een feestje omdat Hij je omringt met liefde. Maak daarom samen een liefdesvlaggen-lijn.

Nodig:

• Hartjes om uit te knippen
• scharen
• stiften, glitters, stempels
• touw

Druk de hartjes af. Geef ieder kind twee hartjes die ze mogen uitknippen en mogen bevestigen aan de vlaggenlijn.
U kunt ervoor kiezen de kinderen te vragen de hartjes te versieren, u kunt ze ook op gekleurd papier printen waardoor het sneller een vrolijke vlaggenlijn wordt. Plak de hartjes op elkaar om ze te bevestigen aan de lijn.

Achtergrond

Gelijkenis van de verloren zoon

In zijn optreden heeft Jezus veel aandacht voor mensen die door de gevestigde elite beschouwd worden als uitschot, zondaars en slechteriken. Hij spreekt met mensen die buiten de boot vallen en gaat zelfs met hen aan tafel. Om uit te leggen dat het God juist te doen is om allen die verloren lopen, vertelt Jezus drie gelijkenissen die alle drie het thema hebben: God heeft zorg voor wie en wat verloren is. Waarom doet hij dit in de vorm van gelijkenissen?

1. Een rechtstreekse benadering kan zo confronterend zijn dat de luisteraar geneigd is om vast te houden aan het eigen gelijk.
2. Er wordt niets gesteld, er wordt verteld. Dat geeft ruimte voor andere gezichtspunten en invalshoeken. Een verhaal is als een spiegel. Het nodigt uit om nog eens goed naar jezelf te kijken.
3. In een verhaal heb je veel meer mogelijkheden, zoals overdrijving, een retorische vraag, een tegenstelling of een open einde.
Natuurlijk moet een gelijkenis wel genoeg overeenkomsten hebben met de actuele situatie waar de gelijkenis naar verwijst, anders komt de boodschap niet over.

De gelijkenis van de verloren zoon raakt ons van deze gelijkenissen misschien wel het meest in het hart omdat het een heel herkenbaar verhaal is. We kunnen ons de verontwaardiging van de oudste zoon goed voorstellen. Net als de twee broers zijn ook wij vaak vooral bezig met de rechten die we hebben en de beloning die we krijgen. Het is in dit verband goed te weten dat het niet vreemd is dat de jongste zoon een deel van de erfenis meekrijgt om elders een bestaan op te bouwen. Een boer kon zijn land niet makkelijk verdelen tussen twee zoons, maar kon wel zijn jongere kinderen de kans geven elders een nieuwe start te maken. Dat de jongste zoon deze geboden kans vergooid is hem wel aan te rekenen. Toch is zijn vader blij als hij terugkomt. Hij heeft een heel andere kijk op de werkelijkheid, hij denkt in relaties. Hij is verheugd omdat de relatie weer is hersteld.

In dit Jaar van Barmhartigheid worden we telkens herinnerd aan de gelijkenis van de verloren zoon omdat veel publicaties geïllustreerd worden door het schilderij dat Rembrandt maakte van dit verhaal. Het verhaal helpt ons er aan herinneren hoe groot en onvoorwaardelijk Gods barmhartigheid is.

Weet waar je aan begint!

 

Jezus volgen is niet iets wat je zomaar even doet. Soms moet je bereid zijn om er wat voor op te geven. Wie dat niet wil, kan mijn leerling niet zijn, is de boodschap die Jezus deze morgen aan de grote groep mensen geeft die met Hem mee trekken. 

Bij Jezus horen doe dan ook je niet zonder daar eerst eens goed over na te denken. Alleen dan kun je het volhouden. Jezus geeft zelf het voorbeeld van een toren die gebouwd wordt zonder dat er eerst goed over nagedacht is. Die komt nooit af!

Met de kinderen denken we deze keer na over dingen (of mensen) achterlaten. Het is zeker niet gemakkelijk om zonder die dingen te leven die je gewend bent. Een prachtig voorbeeld van een volledige keuze voor een leven als volgeling van Jezus is Franciscus van Assisi. Het verhaal van zijn leven laat zien dat hij veel opgegeven heeft om zijn leven in het spoor van Jezus te gaan. Wie dat wil kan deze kinderwoorddienst vorm geven rondom het verhaal van Franciscus.

Opening

Hoeveel heb je nodig?

Plaats op de tafel in de kinderwoorddienstruimte een kaars. Leg ook blokken neer. U kunt houten blokken nemen, maar ook luciferdoosjes, kartonnen verpakkingen van bv. thee of ander materiaal dat gestapeld kan worden.
Begin met het aansteken van de kaars en vertel dat voordat u en de kinderen beginnen met de Bijbellezing het de bedoeling is dat de kinderen proberen een toren van ongeveer 30 cm. te bouwen van de blokken en/of de doosjes. Laat de kinderen aangeven hoeveel blokjes ze nodig denken te hebben en geef dat aantal blokjes aan hen.
Vraag hen na afloop wat hen opviel bij het bouwen. Lukt het met het aantal blokjes dat ze hadden gevraagd om een toren van 30 cm. te maken? Hielden ze blokjes over, of hadden ze er juist tekort? Vraag of de kinderen kunnen aangeven hoe dat komt.

Op de tafel legt u ook een paar platen van de heilige Franciscus van Assisi. Zowel een afbeelding van Franciscus als jongeling, rijk en goed gekleed, als een plaat waarop hij afgebeeld is als de monnik gekleed in een pij. Voorbeelden van deze platen vindt u bij de Extra’s, Ze kunnen bij het gesprek dienen als illustratie van het voor te lezen verhaal over Franciscus van Assisi.

Bijbel

Navertelling Lucas 14,25-33

De lezing is vandaag Lucas 14,25-33. Voor de oudere kinderen is de Bijbel in Gewone Taal goed te begrijpen. Voor jongere kinderen is er de navertelling.

Denk na voordat je aan iets begint.

Veel mensen liepen met Jezus mee. Hij merkte dat wel en draaide zich om. “Waarom komen jullie mee?”, vroeg Hij. “Weet je zeker dat je bij Mij wilt horen? Ik zal het jullie nog eens duidelijk zeggen: Als je mijn leerling wilt zijn moeten alle dingen en alle mensen minder belangrijk zijn dan het Mij volgen. Zelfs je vader en je moeder, je broers en zussen zijn dan minder belangrijk. Zelfs je eigen leven is niet zo belangrijk. Niets mag in de weg staan, als je mijn leerling wilt zijn."
Het leek alsof niet iedereen begreep wat Jezus bedoelde, daarom ging Hij verder:
"Je moet echt van te voren nadenken of je mijn leerling wel kúnt zijn. Ik geef een voorbeeld: Stel dat je een toren wilt bouwen. Dan denk van te voren toch ook na of je wel genoeg geld hebt om voldoende stenen voor de toren te kopen. Als je te weinig stenen kunt kopen, komt de toren niet af en lachen de mensen je uit."
Nog leek het alsof niet iedereen begreep wat Jezus wilde zeggen. Daarom gaf Hij nog een voorbeeld:
"Stel je eens een koning voor die de vijand wil aanvallen. Hij weet dat de andere koning 20.000 soldaten heeft, twee keer zoveel als hijzelf. Dan moet hij wel heel goed nadenken of hij een oorlog wil beginnen. Misschien is het dan slimmer om een dienaar naar de andere koning te sturen om hem om vrede te vragen."
De mensen knikten. Ze begonnen het te begrijpen.
"Bedenk dus goed wat het betekent om mijn leerling te zijn.”

Gebed

Gebed om te kunnen kiezen

Goede God,
elke dag zijn er momenten om te kiezen.
Steeds weer zeggen we
dat we U proberen te volgen,
maar doen we het ook echt?
Help ons te doen wat we bedenken.

God, wilt U ons steeds weer helpen kiezen
om als leerlingen uw weg te volgen.
Help ons om te zien
wat daarbij echt belangrijk is.

Goede God,
wanneer we nu nog niet weten
hoe we U kunnen volgen,
mogen we erop vertrouwen dat U ons helpt
om straks een goede keuze te maken.
Help ons later te kiezen voor uw manier van leven,
wanneer we begrijpen waar we aan beginnen
als we uw leerling willen zijn.

Amen

Gebed om bekering van Franciscus

Loof en prijs God altijd weer,

de drie-ene, allerhoogste Heer!

Denk aan God het allermeest,

Vader, Zoon en heilige Geest,

die al wat bestaat geschapen heeft,

die ons zijn trouwe vriendschap geeft.

Biecht maar op wat je hebt misdreven,

wie weet hoe lang je nog zult leven?

Als jouw hart vrijgevig is,

ontvang je ook zelf vergiffenis.

Wees waakzaam, ga weg van het kwade,

vul al je dagen met goede daden!

(vertaling Marjet de Jong)

Verwerking

Gesprek met de kinderen 1

Om de kinderen het gevoel te geven hoe het is om te zeggen dat je Jezus wilt volgen, kan een gedeelte van het verhaal over de heilige Franciscus van Assisi verteld worden. Hij is een mooi voorbeeld van een radicale keuze.

Vraag of de kinderen weten wie Franciscus was. (Ze kennen misschien wel een Franciscaan vanuit de kerk, of ze hebben van hem gehoord vanwege dierendag). Vertel in elk geval kort dat Franciscus in Italië leefde, in de 12e eeuw, 900 jaar geleden. Franciscus was iemand die rijk was en op een gegeven moment besloot om Jezus te volgen. Daarbij koos hij voor de armoede. Hij dacht dat rijk zijn en Jezus volgen niet samengingen. Vertel daarna hoe die keuze ging en laat de platen die u vindt bij Extra's zien:

Toen Franciscus besloot dat hij zijn leven anders wilde leven dan het rijke leven dat zijn vader voor hem bedacht had, ontstond er een heftige ruzie met zijn vader op de markt.

Plotseling verschenen er lichtjes in de ogen van Franciscus. "Alles wat ik van mijn vader heb, kan hij terugkrijgen", zei hij. "Maar dan ook alles!"

Toen trok hij zijn kleren uit, en overhandigde die aan zijn vader.  De menigde sidderde. Daar stond Franciscus, helemaal bloot!

"Van nu af aan", verklaarde hij, "dien ik alleen mijn hemelse Vader. Van nu af aan wil ik alleen nog maar de rijkdom van Gods vriendschap."
Bisschop Guido holde naar Franciscus toe, sloeg zijn prachtige bisschopsmantel om hem heen en haastte zich met hem weg. Vader sprak nooit meer met zijn zoon. Met een blij, licht hart deed Franciscus een afgedragen bruin kleed aan dat van de tuinman van de bisschop was geweest, en knoopte als riem een touw om zijn middel. 
(Tekst uit Franciscus van Assisi, Joyze Denham, Elena Temporin, KBS 2007)

Na het lezen van dit fragment kunt u de kinderen vragen of zij onmiddellijk ja zouden zeggen als Jezus hun vroeg mee te gaan? Geef ze de keuze: Wie zou ja zeggen, wie zou er even over willen nadenken? Wie zou misschien zelfs wel nee willen zeggen? Laat de kinderen nog even denken en zeg dat u er later in de kinderwoorddienst op terug zult komen. Ze hoeven nog niet direct hun antwoord te geven.

Vervolg het gesprek met de volgende vragen:
Vraag aan de kinderen of zij voorbeelden van situaties kennen waarbij ze het ene laten varen om het andere te kunnen doen. Of ze wel eens moeten kiezen tussen twee leuke of fijne bezigheden, zoals bijvoorbeeld gaan logeren bij oma of met een vriendje gaan zwemmen. Wanneer de kinderen een paar voorbeelden genoemd hebben kunt u samen tot de conclusie komen dat als je het ene doet je soms het andere (tijdelijk) moet laten. Zo is het ook voor de leerlingen van Jezus.

U kunt de kinderen ook vragen of ze zich kunnen voorstellen dat je dingen ook eens heel anders wil doen dan wat je geleerd is of dan je gewend bent. U kunt hen als voorbeeld een van de volgende situaties noemen: Misschien wil je op een hele andere manier vakantie vieren of misschien zou je op school wel anders willen omgaan met kinderen die gepest worden. 

Na het gesprek kunt u de kinderen opnieuw vragen of ze net zo als Franciscus kunnen kiezen om God te volgen en hun eigen vader of moeder op het tweede plan stellen. Vraag ze ook waarom wel of waarom niet? Alle antwoorden zijn goed! Ook wanneer ze het nog niet weten. Twijfelen hoort er bij, zeker bij kinderen, maar vertel dat ook volwassenen het soms lastig vinden om te kiezen.

Sluit het gesprek af met het gebed om bekering van Franciscus. U vindt het bij de gebeden.

Gesprek met de kinderen 2

Speel het filmpje van het nummer: Op een onbewoond eiland van Kinderen voor Kinderen. 

 

Jezus wil dat we alles achterlaten. Maar waarom eigenlijk? De reden kun je ook een beetje in het liedje terug horen. Als je niets hebt, hoef je je ook nergens zorgen over te maken. Dan kun je je volledig focussen op God. Een onbewoond eiland is dan trouwens niet de bedoeling, het idee is dat je leeft van de mensen die jij vertelt over God. Zo was het in de tijd van Jezus, en in onze tijd zou het een beetje zijn als een bedelaar.

Vraag aan de kinderen of ze alles zouden kunnen opgeven voor Jezus. Spreek met elkaar over wat ze wel en niet zouden kunnen opgeven. En waarom wel, of niet.

Extra's

Torens die nooit afgebouwd werden

In de meeste plaatsen steken de kerktorens van het dorp of de stad hoog boven alle andere gebouwen uit. Een hoge kerktoren gaf status, liet zien dat je belangrijk was. Een hoge toren was het zichtbare bewijs dat de mensen in het dorp zich een hoge toren konden veroorloven. Maar er zijn ook torens die er raar en onaf uitzien. Heel bekend zijn de torens van de Notre Dame in Parijs. Maar ook in Nederland zijn zulke torens. In Zierikzee staat de Sint-Lievensmonstertoren, in Oosterhout staat de St. Jan en ook de Ransdorper toren werd nooit afgebouwd vanwege geldgebrek. Kennen de kinderen ook torens die er onafgemaakt uitzien? Hoe komt het dat die toren niet af zijn? Wanneer is dat gebeurd en waarom?
Ga samen met de kinderen op zoek op internet.

Wanneer u geen internet tot uw beschikking heeft tijdens de kinderwoorddienst kunt u een een paar afbeeldingen laten zien, en met de kinderen een gesprek over de deze rare torens voeren.

Franciscus van Assisi

Franciscus van Assisi is een mooi voorbeeld van iemand die echt gekozen heeft. Hij wist, door eerdere ervaringen in zijn leven, waar hij aan begon. En gooide zijn leven radicaal om, door te breken met het rijke koopmansleven dat zijn vader voor hem uitgestippeld had. 

Hier vindt u twee afbeeldingen (de rijke en de arme Franciscus) om bij de opening neer te leggen en te gebruiken bij het gesprek met de kinderen. 
U vindt hier ook het verhaal van de keuze van Franciscus wat uitgebreider, geschikt voor oudere kinderen.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Het verhaal van Franciscus

Franciscus van Assisi werd in 1182 geboren in Assisi, een plaatsje in de Italiaanse landstreek Umbrië, als zoon van de rijke lakenkoopman Pietro Bernardone. De jongen kreeg de opvoeding die 

bij zijn status paste. Het maakte hem tot een zelfverzekerde jongeman, vriendelijk in de omgang, vrolijk, in alle takken van sport de beste, gezien bij de meisjes en vrijgevig met geld. Hij droomde ervan ridder te worden.

Op een dag wandelde Franciscus in de buurt van de kerk van de heilige Damianus. Deze was zo oud dat zij nagenoeg op instorten stond. Hij voelde de innerlijke drang om de kerk binnen te gaan en er wat te bidden. Hij wierp zich voor de afbeelding van de gekruisigde op de grond. Tijdens zijn gebed werd hij overweldigd door een bijzonder rijke, geestelijke troost. Met tranen in de ogen keek hij op naar het kruis van de Heer. Op dat moment hoorde hij met eigen oren een stem vanaf het kruis heel duidelijk tot hem zeggen: “Franciscus, ga mijn huis herstellen! Je ziet toch dat het helemaal aan het vervallen is.”

Franciscus dacht dat het ging om het vervallen kerkje van San Damiano zelf. Dat knapte hij op met het geld dat hij verdiende door de in de kelder opgeslagen stoffen van zijn vader te verkopen. Deze had hem daar geen toestemming voor gegeven.

De vader van Franciscus was woedend en sloot hem op. Maar toen zijn moeder hem vrijgelaten had ging Franciscus gewoon door. Nu sleepte vader zijn zoon voor de rechter; die verwees de zaak door naar de bisschop. Omstuwd door de hele plaatselijke bevolking klaagde de vader zijn zoon aan bij de bisschop en eiste al het geld van zijn zoon terug. Daarop gespte Franciscus voor het oog van alle aanwezigen zijn beurs los en wierp die zijn vader voor de voeten. Vervolgens kleedde hij zich uit tot op het naakte lijf en gooide kledingstuk voor kledingstuk voor zijn vader neer. Toen kwam de bisschop achter de jongeman staan en sloeg zijn mantel om hem heen. Vanaf dat moment was het voor iedereen duidelijk, dat Franciscus voortaan niet meer bij zijn aardse vader hoorde, maar bij zijn Vader in de hemel, en bij de Kerk van diens Zoon, Jezus Christus.

Hij nam zijn intrek in het kloostertje bij de San-Damianokerk. Al gauw begreep hij dat God meer wilde dan de verbouwing van het San Daminianokerkje. Hij moest ook bouwen aan de wereld van God, de vriendschap tussen mensen, en van mensen met God. Hij volgde in alles Jezus na. Hij bedelde zijn voedsel bij elkaar. De eerste keer moest hij kokhalzen toen hij al die restjes en kliekjes zo op elkaar zag liggen. Maar hij wende er gauw aan. Wat hij nog bezat gaf hij weg aan armen en zwervers. Al gauw waren er mannen die zich bij Franciscus aansloten. "
We noemen ons Minderbroeders", zei Franciscus tegen hen. Na twee jaar begon hij in de omtrek te preken. Zijn boodschap was liefde: liefde voor de Schepper, voor mens, dieren, vogels en planten. Hij noemde alle schepselen zijn broeders en zusters, en schreef daarover zijn bekende Zonnelied.

 

De prullenbak

De prullenbak

Een rugzak vol met spullen, maar wat heb je écht nodig? De kinderen bepalen voor alle spullen in de rugzak of ze ook zonder kunnen. Doe dit met een groepje, of in tweetallen om het overleg en motiveren  te stimuleren. Of geef ieder kind een eigen rugzak, en bespreek na. 

Nodig:
• Minstens 1 prullenbak
• Minstens 1 rugzak
• Spullen voor in de rugzak zoals: geld/portemonnee, deken, eten, drinken, mobiel, knuffel, speelgoed, kleding, schoenen, pennen, papier, lucifers, wc-papier, haar elastiekjes, sieraden, een foto van familie, enz..

Het leukste is het als je voor iedereen een eigen rugzak en prullenbak hebt, dan kunnen kinderen helemaal zelf de spullen weg gooien die ze niet nodig hebben, maar in tweetallen of gewoon in de groep kan er ook gewerkt worden.
Laat de kinderen de spullen één voor één uit de rugzak halen. De vraag bij elk product is: zou je zonder dit kunnen leven? Zou je het kunnen achterlaten, en elke dag aan andere mensen kunnen vragen of je bij hun mocht slapen, of bij hun mocht eten?
Laat de kinderen dit zelf doen, stuur ze niet.

Vertel aan het einde dat de leerlingen van Jezus alles moesten achterlaten. Het enige dat ze mochten houden was de kleren die ze aan hadden en het geld dat ze kregen. Maar kregen ze geld voor meer dan een paar dagen, dan moesten ze dat aan de armen geven.

Kiep voor een dramatisch effect tot slot alle rugzakken leeg in de prullenbakken die ze voor zich hebben staan. Vertel de kinderen dat Jezus de leerlingen leerde dat je alleen zo Hem echt kon volgen, maar dat het jou zelf ook nog niet gelukt is.

Kleur- en tekenplaat: Torens bouwen

Voor de jongere kinderen kunt u onderstaande afbeelding afdrukken, zodat zij de toren van de kerk er bij kunnen tekenen, en de kerk kunnen kleuren.

 

Achtergrond

Wijsheid: Weet waar je aan begint

In de eerste lezing uit het boek Wijsheid wordt uitgelegd wat wijsheid is. Wijsheid is in de Bijbel nooit in de eerste plaats intellectuele kennis of theoretisch inzicht. Wijsheid is praktische kennis en levenservaring. Wijsheid is noodzakelijk bij het vervullen van een opdracht.
Wijs is degene die goed handelt. Wijs is ook degene die kijkt en overlegt wat doenlijk is. Je moet weten wat je doet en hoe. Daarbij komt het erop aan jezelf te kennen én tegelijkertijd een groot godsvertrouwen te hebben.

Een dergelijke wijsheid, bestaand uit zelfkennis en godsvertrouwen is nodig om leerling van Jezus te worden.
In het Evangelie van deze zondag wordt daarop voortgeborduurd. Jezus is onderweg naar Jeruzalem – naar zijn lijden en dood – en een grote menigte mensen trekt met Hem mee. Onderweg daagt Hij hen uit goed na te denken over wat ze zullen doen. Jezus vertelt twee korte verhalen om zijn punt duidelijk te maken. Deze twee verhalen horen beide tot het genre van de wijsheid. Op deze manier daagt Jezus de mensen uit tot zelfonderzoek: Weten de mensen die Hem volgen waar ze aan beginnen? Weten ze van zichzelf wat ze aankunnen? De lezingen van deze zondag wijzen erop hoe belangrijk de uitspraak: ‘Weet waar je aan begint’ is.