Zout en licht

 

Jezus is de berg opgegaan en geeft onderricht aan zijn leerlingen. Hij doet niet moeilijk, maar heeft het over hele gewone, maar wel belangrijke dingen: zout en licht.

Maar wat Hij zegt is wel ongewoon: "Jíj bent zout; jíj bent licht".
Het is geen vraag, maar een opdracht. 

Zout zijn, en licht zijn, daar denken we vandaag met de kinderen over na. Over wat zout doet, en wat het betekent om daarmee vergeleken te worden. En over in het licht gaan staan.

Niet iedereen vindt dat gemakkelijk, maar Jezus moedigt iedereen aan om je licht te laten schijnen; laat maar zien wie je bent en wat je doet!

Opening

Wat zie je?

Bij binnenkomst ligt er op de grond een stapel kleding met daaronder een brandende zaklantaarn.
De kinderen zitten rond de kinderwoorddienst-kaars in een kring. Als de kinderen rustig zitten steek dan de kaars aan, en laat het even heel stil zijn; misschien kijken de kinderen wel naar de stapel, maar zeg er niets over. Die stilte kan overgaan in het openingsgebed.

Nodig:
Stapel kleren
Zaklantaarn met batterijen

Voordat u het Evangelie leest vraagt u aan de kinderen: Wat zie je? Laat ze even vertellen, en lees dan de navertelling of de tekst uit de Bijbel.

Bijbel

Navertelling Matteüs 5,13-16

De evangelielezing van vandaag is Matteüs 5,13-16. Voor de jongste kinderen kan de navertelling gebruikt worden, voor wat oudere kinderen is de vertaling uit bijvoorbeeld het Evangelieboek voor kinderen of de Bijbel in Gewone Taal.

Zout en Licht
Jezus zei tegen zijn leerlingen: “Jullie zijn het zout van deze wereld”. De leerlingen keken elkaar verbaasd aan. Wat was dat nou voor vreemde uitspraak?  Jezus ging verder: "Zout maakt dat eten lekkerder smaakt. En dat het veel langer goed blijft. Maar als zout niet meer zout smaakt, dan kan niemand er opnieuw zout van maken. Dan heb je er niets meer aan, en gooi je het weg.

Jullie zijn het goede in deze wereld, Ik noem jullie het licht in de wereld. Een toren die overal bovenuit steekt ziet iedereen, je kan hem niet verstoppen. En dat willen we natuurlijk ook niet, want een toren wil je zien.
Net zo als we geen lampje aanzetten om het vervolgens onder een berg kleren te verstoppen. Nee, je zorgt dat het lampje licht geeft zodat iedereen bij dat licht beter kan zien.

Zo moeten jullie een licht zijn en schijnen voor anderen. Dan kan iedereen zien dat jullie heel veel goede dingen doen. En Ik zal er zijn om jullie te helpen! Zo eer je God en maak je Hem en de mensen blij.”

Gebed

Gebed om je licht te laten schijnen

Goede God,

wilt U de kinderen en de grote mensen helpen,
die hun licht niet laten schijnen,
omdat ze liever niet gezien willen worden.
Iedereen heeft iets waar hij of zij goed in is!
Laten we iets van ons zelf laten zien
en onze talenten gebruiken,
en ze niet verstoppen,
en niet bang zijn om in het licht te staan.
Wilt U ons daarbij helpen?

Amen

Verwerking

Gesprek met de kinderen

Nadat u het verhaal gelezen hebt stelt u eerst een paar vragen aan de kinderen.
Hoe vinden ze het om met zout vergeleken te worden?
Wat vinden ze ervan dat ze met een lamp worden vergeleken?
Zien ze het als iets positiefs, iets moois, of juist niet?
(Gebruik de informatie die u vindt bij Achtergrond om er iets meer over te vertellen.)

Daarna haalt u de zaklamp onder de stapel kleding vandaan. Hadden de kinderen hem gezien? Heb je op deze manier iets aan een zaklamp?

Schijn dan met de zaklamp op de buik van elk kind.
Wanneer u de zaklamp op een kind richt vraagt u aan de groep:
Wie zie je? (De kinderen noemen de naam van het kind)

U vraagt aan het kind waarop de zaklantaarn schijnt:
'Wat kan jij heel goed?'
Nadat het kind deze vraag beantwoord heeft vraagt u:
'Hoe ga jij deze week deze kwaliteit van jou (dat is dat wat jij goed kan) inzetten?'
(Bijvoorbeeld: Een kind antwoordt: ‘ik kan goed rekenen’
u vraagt dan: ‘wie ga jij deze week helpen met rekenen?’
‘Ik kan goed voetballen’
u vraagt: ‘Wie ga jij deze week helpen om wat jij weet van voetballen aan andere kinderen te laten zien’)

Elk kind komt aan de beurt. 
Vraag de kinderen tot slot hoe het voelt om met je talent, dat waar je goed in bent, in de spotlights te staan.

Ga daarna met de kinderen verder met zout proeven. (zie Extra's)

Extra's

Hoe smaakt zout?

Proeven
Neem zoutloos brood of zoutloze chips mee (in de supermarkt bij de reformafdeling kunt u dit vinden). Laat de kinderen van het zoutloze brood proeven en geef hen daarna een stukje gewoon brood.
U kunt ook een reep chocolade meenemen en een reep chocolade met zeezout (overal te koop). Praat daarna met elkaar eens door over het verschil in smaak. 

Je bent een kind waar pit in zit!
Nodig: busje zout (liefst wat grof zeezout).

Strooi een paar korrels zout op de hand van ieder kind en vraag, als iedereen zout heeft, dit met een natte vinger te proeven.
Geef daarna elkaar de hand en zeg met elkaar: ‘Ik ben een kind waar pit in zit’.

Vraag de kinderen tot slot waaraan we dat kunnen zien.

De zaklantaarn, een verhaal over licht

De Zaklantaarn
Uit Karel Eykman en Peter Vos, De werksters van halfvijf en andere gelijkenissen.

(de pdf bevat 4 pagina's met het hele verhaal, u kunt het downloaden of bekijken)

Zoutlamp

Misschien heeft u thuis een zoutlamp staan. Een klomp zou waarin een lichtje is opgenomen. U kunt ze ook via internet kopen. 
Zo'n zoutlamp voegt de twee vergelijkingen van vandaag samen.
Zet de lamp aan en vraag of de kinderen weten wat voor lamp dit is.

(U kunt ook de zaklamp onder de kleren bij de opening van deze bijeenkomst vervangen door deze zoutlamp)

 

Liedje: Laat zo je licht maar schijnen

 

Laat zo je licht maar schijnen bij alles wat je doet, zodat de mensen zeggen: 'God is goed!'

Een vrolijk liedje om mee te zingen.
Elly en Rikkert en het kinderkoor Samen

Achtergrond

Symboliek van zout en licht

De Bergrede
Matteüs 5,13-16 is onderdeel van de Bergrede. De Bergrede is een toespraak van Jezus gericht aan zijn leerlingen. De toespraak wordt Bergrede benoemt omdat er in de openingszinnen gezegd wordt dat Jezus een berg opging. De berg zou weer terugverwijzen naar het moment dat Mozes de Tora rollen kreeg. Mozes kreeg de belangrijkste regels binnen het Joodse geloof op een berg. Die verhalen staan in het Oude Testament, in de boeken Exodus en Deuteronomium.

Vandaag lezen we uit deze Bergrede. In dit deel wordt veel over zout gesproken. Zout was in de tijd van Jezus zeer waardevol. Het was één van de beste manieren om je eten langer houdbaar te houden, om je eten meer smaak te geven, maar het werd ook gebruikt als ruilmiddel (lees: geld). In deze tijd was zout dus veel belangrijker en waardevoller dan dat zout nu is.
Voor licht geldt hetzelfde. Tegenwoordig is licht maken geen probleem meer maar vroeger was dat anders.
Een korenmaat was een grote ton, of bak waar koren in werden gemeten. Vaak moest een gezin het doen met één lamp. De vergelijking met licht en zout wil laten zien dat mensen waarde hebben en dat mensen die waarde ook moeten laten zien. Je moet zoveel mogelijk goede daden verrichten, laten zien waar je voor staat.

Zout
Zout spreekt tot de verbeelding van mensen, in allerlei tijden in allerlei culturen. Volgens een Oud-Syrische overlevering komt het zout regelrecht van de goden. Vanwege zijn zuiverende werking was het in het oude Rome gebruik om nieuwgeborenen zout op de lippen te strooien. Daardoor moest het jonge leven beschermd worden tegen dreigend onheil. Een gebruik dat we nog steeds hanteren bij de kinderdoop. In de Bijbel, zowel in het zogenaamde Oude als Nieuwe Testament komen we dat woord zout vaak tegen. Het heeft te maken met levenskracht.
In Afrika sterven er mensen bij gebrek aan zout. Zout is levensnoodzakelijk. Wij denken daar niet meer aan. Alleen als we een zoutloos dieet krijgen, beseffen we ineens, wat we eigenlijk nodig hebben.
De oudste wegen van Europa zijn de zogenaamde zoutwegen. Zout was toen het meest begeerde handelsartikel. Lonen werden ook vaak in zout betaald, toen er nog geen sprake van geld was. Grappige is dat ons woord salaris afgeleid is van het Latijnse woord ‘Sal’. En dat woord betekent zout!

Zout en Licht bij het Doopritueel
Zout en licht zijn niet buitengewoon. Ook een christen is geen haar beter dan zijn of haar omgeving. Maar toch heeft een christen iets dat anderen niet bezitten. Jezus zegt niet: jullie zouden het zout der aarde, het licht der wereld moeten zijn. Hij zegt: jullie zíjn het! Jullie zíjn 't zout der aarde, jullie zíjn het licht van deze wereld! In onze doop hebben we van God het zout en het licht meegekregen.
Na de doop met water, en de zalving met chrisma volgt nl. een ritueel dat rechtstreeks terug te voeren is op de lezing van vandaag. Aan de paaskaars wordt een doopkaars ontstoken. Deze symboliseert dat de dopeling een licht voor de wereld is. Vroeger (en in sommige kerken gebeurt dat nog steeds) kreeg de dopeling een beetje zout op de tong. Dit herinnert aan Jezus’ oproep aan degenen die Hem volgen om het zout van de aarde te zijn. Zout staat voor smaak geven en pit hebben.