Van buiten en van binnen schoon

 

Opening
Handen wassen

Vraag de kinderen wat ze zien staan in het midden van de kring. Vinden ze dat raar, in de kerk? Hoort het bij de coronatijd? Of komt het ze bekend voor uit de kerk?

Regels zijn regels! Maar toch zegt Jezus vandaag dat wanneer je zomaar de regels navolgt, je eigenlijk niets doet. De farizeeën maken ruzie met Hem, omdat de leerlingen met ongewassen handen hun brood eten. En dat is tegen de regels. Maar volgens Jezus gaat het daar niet om. Het gaat erom hoe je van binnen, in je hart en je hoofd, bent. Want wat een mens slecht maakt komt uit hemzelf, uit zijn gedachten, en niet van buiten.

Toch horen van buiten en van binnen schoon wel bij elkaar. Handen wassen hoort er in tijden van Corona echt bij. Met de kinderen kijken we hoe in onze kerk het wassen van de handen of de voeten een plaats heeft gekregen. Ook nemen we een kijkje bij de Moslims, voor wie het ritueel wassen voor het bidden er ook echt bij hoort. Zo hopen we dat de kinderen zullen ontdekken wat rein en onrein wil zeggen. 

Op de tafel in de kring staat een schaal met een handdoek erbij. En er staat een kaars klaar. Vraag de kinderen plaats te nemen in de kring en laat ze stil worden. Steek de kaars aan en heet iedereen welkom.

Vertel als dat nodig is dat het een gewoonte is in de kerk dat de priester voor het eucharistisch gebed eerst zijn handen wast. Hebben ze dat wel eens gezien?
De misdienaar reikt hem daarvoor een schaal aan en giet uit een kleine karaf wat water over de handen van de priester. Deze kan kan eveneens in het midden gezet worden. Vraag de kinderen straks goed op te letten hoe dat gaat, als ze terug in de kerk zijn.

Kunnen de kinderen bedenken waarom de priester dat zou doen? Zou de priester dan net vieze handen hebben gemaakt? Heeft het wel met schoon zijn te maken? 

Daar gaat de bijbellezing van vandaag ook over. Bid het gebed en vraag de kinderen te luisteren naar het verhaal. 

Bijbel
Navertelling Marcus 7,1-8+14-15+21-23

De evangelielezing van vandaag is Marcus 7,1-8+14-15+21-23. Voor de jongste kinderen kan de navertelling gebruikt worden, voor wat oudere kinderen is de vertaling uit b.v. het Evangelieboek voor kinderen of de Bijbel in Gewone Taal ook heel goed te begrijpen.

Denk goed na!

Het is toch wat met Jezus! Iedereen wilde bij Hem zijn. Mensen gingen naar de plekken waar Hij was. Ze wilden horen wat Hij te vertellen had. Ze namen zelfs zieken mee en vroegen Jezus om genezing. Er werd rond verteld dat je alleen door de kleren van Jezus aan te raken weer gezond kon worden. Jezus leek de aardigste man ter wereld.

Leek… want soms kon Hij ook heel boos worden. Als Hij ergens in geloofde dan was Hij daar niet vanaf te praten. Hij was niet bang om precies te zeggen wat Hij bedoelde en wat zijn Vader in de hemel Hem gezegd had.

Vandaag wordt Jezus weer boos. Hij wordt boos op de mensen die in de tempel werken. De farizeeën en sommige Schriftgeleerden zijn dol op regeltjes. Je mag je brood niet eten met je handen als je ze niet hebt gewassen. Als je naar de markt bent geweest moet je wassen. Je moet bidden, je moet dit… je moet dat… Alles moet gaan zoals het altijd is geweest.

Maar Jezus zegt: “Doe de regels niet omdat ze er altijd al zijn geweest. Maar denk zelf na!
Je moet een regel doen vanuit je hart! Je moet luisteren naar wat Ik zeg en ook naar jezelf luisteren. Doe iets niet alleen maar omdat het een regel is.”
Als je niet nadenkt en je doet niet de goede dingen dan noemt Jezus dat slecht. Dan ben je onrein. Dat wat je onrein maakt, het doen van dingen die andere mensen pijn doen, dat komt uit jezelf en niet van buiten, volgens Jezus.
En dan noemt Jezus een heleboel lelijke dingen die mensen kunnen doen: "Gemene dingen zeggen of iemands vriendinnetje afpakken. Liegen of niet nadenken bij wat je zegt en zo iemand pijn doen. Iemand doodmaken en ga zo maar door.
Je moet nadenken over wat God zou willen dat je zegt. Wat je zegt, moet je met liefde zeggen. En dus moet je er niet zomaar van alles uitflappen. Als je goed nadenkt en met liefde spreekt, dan ben je rein!"

Iedereen die luisterde was helemaal stil geworden van wat Jezus vertelde. Ze moesten daar inderdaad maar eens diep over nadenken. Jezus had het over onreine dingen die mensen wel eens doen. Maar als je iets doet met liefde, en nadacht over wat God zou willen, dan, zijn de dingen die je doet vanzelf goed, en ben je rein.
Dat Jezus zo boos werd, betekende vast dat Hij dit heel belangrijk vond!

Gebed
Gebed om een zuiver hart

Openingsgebed

Lieve Vader,
vandaag hebben wij over rein en onrein,
over water en over zuiverheid.
Dat zijn best moeilijke woorden, God.
Wij bidden dat wij het straks een beetje beter mogen begrijpen.
U vraagt van ons, God,
dat wij schoon zijn en een zuiver hart hebben.
Dat betekent dat wij leven vanuit ons hart
en dingen doen die goed zijn in uw ogen.
Wilt U ons daarbij helpen?
Dank U, God.
Amen

Slotgebed

Dank U, Vader,
voor deze gezellige kinderwoorddienst;
en wij hebben weer veel geleerd.
Het water dat wij gebruiken om ons te wassen,
wil ons meer dingen zeggen.
U vraagt van ons, God,
dat wij schoon zijn en een zuiver hart hebben;
dat wij rein zijn van binnen.
Dat betekent dat wij leven vanuit ons hart
en dingen doen die goed zijn in uw ogen.
Dat is wat die schaal met water ons vertelde.
Water is altijd leuk om mee te spelen
maar vandaag hebben wij er ook iets van geleerd.
Dank U God!
Amen

Verwerking
Gesprek met de kinderen

Vraag de kinderen of ze een aantal onreine dingen kunnen noemen.
Vraag de kinderen of ze een aantal reine dingen kunnen noemen.
Sta als dat nodig is eerst even stil bij het woord ‘rein’. Het Evangelie van vandaag gaf al een goede uitleg.

In heel veel geloven is jezelf wassen een manier om ‘rein’ te worden. Het is een ritueel dat helpt je klaar te maken voor het gebed.
Laat een aantal voorbeelden zien van jezelf wassen op de religieuze manier. U vindt deze bij de Extra’s.
U kunt het ritueel wassen ook met de kinderen samen doen. Door een bak met water in de kring te zetten.
Laat de kinderen kennis maken met deze rituelen en handelingen.
Praat daarna door over de reinheid die Jezus bedoelt. Niet het doen van de handeling is belangrijk (het volgen van de regel) maar dat wat zich in je hoofd en hart afspeelt.

Stel de vraag of wassen voldoende is om rein te zijn? Ben je rein door alleen deze handeling te doen? Of is er meer nodig? Help de kinderen op weg door het verschil tussen schoon en rein helder te krijgen:

Als je jezelf wast, ben je dan rein of ben je dan schoon?
Als je een gemene gedachte hebt, ben je dan rein of ben je dan schoon?
Als je net hebt gedoucht maar je bent daarna gemeen tegen iemand ben je dan rein of ben je dan schoon?

In de kerk bidden wij dat ons hart schoon en zuiver mag zijn. Mensen kunnen vaak dingen doen die niet goed zijn. Dan is het hart niet schoon en zuiver. Jezus vertelt hierover in het verhaal. Hij wijst op dingen die vies en lelijk zijn en zegt ons te leven vanuit ons hart. Want in het hart kunnen wij God ontmoeten.

Wassen op een religieuze manier

Wie van binnen rein wil zijn, kan juist ook van buiten zichzelf reinigen. Dat is niet alleen zo in onze kerk, ook Moslims bijvoorbeeld kennen uitgebreide reinigingsrituelen.
U kunt samen met de kinderen naar de afbeeldingen kijken, bijvoorbeeld tijdens het gesprek met de kinderen. 

Of u houdt een korte inleiding bij de foto's.
Schone handen staan symbool voor een schoon hart. Met een rein, zuiver, schoon hart bidt de priester dat hij waardig is het H. Brood vast te houden en dat zijn zonden vergeven mogen worden. Dezelfde gedachte speelt mee wanneer op Witte Donderdag de voeten worden gewassen. Paus Franciscus gaat hiertoe naar een gevangenis of een vluchtelingenkamp om de voeten te wassen van gevangenen ongeacht of je man of vrouw zijn, gelovig of anders gelovig of niet gelovig. In sommige parochies worden de voeten van de parochianen op die dag gewassen.
Ook voor het gaan bidden in een moskee wordt er volgens een precieze volgorde, handen, voeten, gezicht en voorhoofd gewassen. Daar speelt hetzelfde principe van reinheid en zuiverheid van het hart. Kijk hiervoor ook het instuctiefilmpje hieronder.

Een priester wast zijn handen voor de eucharistie.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

De paus en andere priesters wassen elk jaar op Witte Donderdag de voeten van gewone mensen, juist ook van die mensen die niet in zo hoog aanzien staan.

 

 

 

 

Islamitische kinderen leren al jong hoe zij zich ritueel kunnen wassen, voor ze naar de moskee gaan. 

Er is ook een filmpje waarin uitleg gegeven wordt. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Er is zelfs een speciale ruimte voor in de moskee.

 

Extra's

Knutselen: Spons knippen

Sponzen zijn zacht, maar toch stevig en zijn verkrijgbaar in leuke kleuren. Bijna een knuffel. 

Laat de kinderen hun eigen sponsknuffel maken door ze met een schaar een vorm te laten knippen van een spons. Laat het figuur eerst met viltstift op de spons tekenen.
In dit geval is het knippen van een hart het meest logisch en eenvoudigst. Maar andere vormen zijn ook mogelijk. Een bal, kruis, een artistiek object.

Dit kan alleen worden gedaan door kinderen die al veilig met een schaar kunnen omgaan. Geef goede instructies, zodat er in het enthousiasme niet in de vingers wordt geknipt.

Spelletje: Samen handen wassen

Handen wassen wordt een stuk grappiger als je het samen doet.
Twee kinderen staan naast elkaar aan de wasbak en gebruiken elk maar één hand, de ‘buitenste’ hand om de hand van de ander te wassen.
Zijn die twee handen flink ingezeept en schoongespoeld? Dan afdrogen, ook met alleen de buitenste hand, en van plaats wisselen. Dan de andere twee handen wassen. Een goede oefening in samenwerking.

 

TIP: Op internet zijn talloze spelletjes met water te vinden. De meeste spelletjes moeten echter buiten plaatsvinden.

Achtergrond
Jezus roept op tot een rein hart

Werelds
Bij opvoeding horen de 3 R'en: Rust, Reinheid, Regelmaat. 
Veel ouders gebruiken voor de opvoeding van hun kinderen bepaalde opvoedingsboeken of methoden, om de opvoeding enigszins te structureren. Eén van de bekendste opvoedings-technieken staat bekend als de “drie R’en”: Rust, reinheid en regelmaat. Met name in de 19e eeuw werden deze termen sterk benadrukt. Over de oorsprong van de drieslag rust, reinheid en regelmaat zijn verschillende theorieën in omloop. Zo zijn er mensen die denken dat het de Nederlandse variant is van de verpleegkundige waarden van Florence Nightengale, en zeggen anderen dat het afkomstig is uit christelijke (calvinistische) gedachtegoed, waarbij ook deze waarden van groot belang waren. Hoe het ook zij, wel is waarschijnlijk dat de termen afkomstig zijn uit de 18e eeuw, waarna ze in het begin met name door de verpleegkunde zijn toegepast.

Bijbels
Psalm 26:
“In onschuld was ik mijn handen (Latijn: lavabo), maak de ommegang om uw altaar,
dat mijn stem zich verheft in het danklied, ik de reeks van uw wonderen noem.”
Psalm 51:
“Zie, als zondig mens ben ik geboren, in die schuld bij mijn moeder verwekt;
waarheid eist Gij - zie! - tot op de bodem. ….Ik zal rein zijn, maak mij smetteloos: witter dan sneeuw, spreek mij weer van de volheid der vreugde - en mijn kracht die Gij brak springt omhoog. Wend uw aangezicht af van mijn zonden, al wat ik beging delg het uit; God, herschep mijn hart, maak het zuiver, geef mijn geest, diep in mij, nieuw bestand.

Deze citaten komen terug in de liturgie wanneer de priester tijdens de offerande zijn handen wast. Als attribuut een kannetje water en een schaal of schotel waarop het water wordt opgevangen. Maar ook de reiniging van de voorwerpen die in aanraking komen met het heilig Brood heeft hierbij strikte regels. Volgens kerkelijk voorschrift was in iedere sacristie een wasbekken aanwezig voor de handwassing van de priester voor de mis en voor de reiniging van zijn vingers en van het gewijde vaatwerk na de communie. Dit bekken bevond zich als regel in een muur langszij van het altaar en had een afvoer direct naar buiten, waardoor het gewijde water op gewijde grond terechtkwam. (het zogenaamde heilig putje)
Het gaat bij dit alles vooral om de zuiverheid van het hart, maar ook om de nederigheid:
‘Wie ben ik, God, dat ik deze heilige taak mag vervullen?’

Islam
Woedoe (wudu), de Islamitische rituele wassing, is zowel een traditioneel ritueel als een praktische manier waarop moslims een goede fysieke en spirituele hygiëne nastreven. Om werkelijk woedoe te doen is het nodig dat je diep in jezelf gaat, je gedachten tot rust brengt en je volledig richt op wat je aan het doen bent. Woedoe bestaat uit elf stappen. Handen, mond, neus, gezicht, onderarmen, hoofd, oren en voeten worden vol intensiteit (niyya) gewassen.