Effata! Ga open

 

Opening
Doet alles het goed?

Op de tafel in de kring staat  een kaars klaar. Vraag de kinderen in een kring rondom de kaars te gaan staan en steek de kaars aan. 

Zing dan samen het liedje: 'Hoofd, Schouders, Knie en Teen'. Maak de bewegingen erbij. (Het liedje staat op een filmpje bij de Extra’s)

Zeg dan tegen de kinderen: ‘Wat mogen we toch allemaal blij zijn dat we het zo goed doen, dat we alles kunnen wat we willen. We mogen ook blij zijn dat we in deze samenleving leven. Zelfs als we iets missen, of er gaat iets niet goed, dan staan we er niet alleen voor.’

Daar gaat de bijbellezing van vandaag ook over. Bidt het gebed en vraag de kinderen te luisteren naar het verhaal. 

Bijbel
Navertelling Marcus 7, 31-37

De evangelielezing van vandaag is Marcus 7,31-37. Voor de jongste kinderen kan de navertelling gebruikt worden, voor wat oudere kinderen is de vertaling uit b.v. het Evangelieboek voor kinderen of de Bijbel in Gewone Taal ook heel goed te begrijpen.

Ga open!

Jezus was met zijn leerlingen onderweg. Ze waren van plan naar het Meer van Galilea te lopen, en waren al een flink eind opweg. Onderweg werden ze opeens tegengehouden door een groepje mensen. Deze mensen hadden een vriend die niets kon horen. Hij kon ook bijna niet praten. De vrienden wilden heel graag dat Jezus deze man beter zou maken en ze smeekten Jezus daarom hem te helpen. 

Jezus wilde de man wel helpen, maar er was een probleempje. Niet iedereen mocht weten dat Jezus mensen beter kon maken.
Daarom nam Hij deze dove man apart. Jezus stak zijn vingers in de oren van de man en raakte zijn tong aan met wat spuug. Hij keek naar de hemel en riep: ‘Ga open’. In Jezus’ taal klonk dat als Effata! 

Meteen kon de man weer horen en praten. Wat was hij blij! 

Maar Jezus wilde niet dat hij aan iedereen zou gaan vertellen wat er gebeurd was. Daarom vroeg Hij aan de man en zijn vrienden of ze alsjeblieft geheim wilden houden wat Hij net gedaan had. Maar de mensen kónden het niet geheim houden. Ze waren er zo van onder de indruk!
Jezus werd er verdrietig en boos van. Hoe Hij ook zijn best deed om de mensen stil te houden, het had geen zin. De mensen vertelden aan iedereen die het wilde horen hoe goed Jezus was. Ze vonden Jezus geweldig en stopten niet met praten over Hem. Zo hoorde iedereen wat Jezus gedaan had.

Gebed
Gebed om goed te doen

Lieve God,
U gaf ons oren om mee te horen,
ogen om mee te zien,
een mond om mee te spreken
en handen om mee te werken.

Geef ons dan ook de kracht
om te zien, te horen,
te zeggen en te doen,
wat goed is.
Amen

Verwerking
Gesprek met de kinderen

Vraag de kinderen of ze die leuke aapjes van WhatsApp kennen? Die aapjes van horen zien en zwijgen? Als de kinderen te jong zijn om ze te kennen, laat het dan zien bijvoorbeeld op een tablet of een smartphone. Weten de kinderen wat de aapjes beteken?

Leg het uit. De aapjes willen niets slechts over iemand horen, ze willen het niet zien als iemand iets verkeerd doet, en ze willen geen kwaad over iemand spreken.
Voordat de aapjes bij WhatsApp er waren, bestonden ze ook al, als beeldjes.

Denk met de kleinste kinderen eerst nog na over het verhaal.
Wanneer wordt er in het verhaal iets gehoord? Door wie wordt er gehoord? Door wie wordt er niet gehoord?
Lees het verhaal samen nog een keer. Leg een afbeelding van de drie WhatsApp aapjes op tafel. (zie hieronder voor een grote afbeelding) Elke keer als het gaat over horen, zien of zwijgen moeten de kinderen hun hand op het juiste aapje leggen.

Meestal als we willen dat mensen ‘niet horen, zien en zwijgen’ dan gaat het over iets negatiefs. Bijvoorbeeld als je in de klas ziet dat iemand stiekem briefjes door geeft of stiekem zit te eten. We weten wel dat het niet mag, maar we gaan toch niet naar de meester of juf. Je wil namelijk geen klikspaan zijn. Veel volwassenen willen ook geen klikspaan zijn, maar vinden het woord klikspaan een beetje raar. Daarom zeggen ze ‘horen zien en zwijgen’.

Praat met de kinderen door: Is het goed om geen klikspaan te willen zijn? Is het niet een beetje alsof je liegt?
En hoe zit het in ons verhaal? Waarom zou Jezus willen dat de mensen niet doorvertellen wat Hij gedaan heeft?
Want wat Hij doet is juist goed, toch? Hij zorgt ervoor dat iedereen zijn boodschap kan horen en de mensen kunnen zien dat Hij een goede daad verricht. Toch wil Hij dat de mensen zwijgen.
Jezus zei: "Effata!" tegen de dove man die slecht sprak. Hij moest open gaan. Maar nu mag hij er niet over spreken.
Kunnen de kinderen daar een reden voor bedenken? 
Wat zouden ze zelf doen?

Extra's
Liedje: Hoofd, schouders, knie en teen

Een liedje om mee te beginnen. Hoe soepel bewegen we allemaal? Om samen (mee) te zingen.

Hoofd, schouders, knie en teen

Hoofd, schouders, knie en teen,
knie en teen.
Hoofd, schouders, knie en teen,
knie en teen.

Ogen, oren, puntje van je neus.
Hoofd, schouders, knie en teen.

 

 

Knutselen: Apenmasker maken

Hoor, zie en zwijg jij over Jezus? Dat hoeft niet meer, je mag nu aan iedereen vertellen welke wonderen Jezus heeft verricht. 

Print voor ieder kind een masker op wat dikker papier. Laat het masker kleuren en uitknippen.
Knip de gaatjes voor de ogen eruit. Plak het masker op een stokje, of maak net onder de oren een elastiek vast.

Wie het masker opzet, zal uitsluitend goede dingen over andere mensen en kinderen zeggen! Probeer het samen uit.

 

Spelletje: Samen communiceren

Nodig
-blinddoek
-oordopjes
-doek voor de mond

Verdeel de kinderen in groepjes van 3 personen. Eén van de kinderen krijgt een blinddoek, één kind krijgt oordopjes en één kind krijgt een doek voor de mond. Geef nu aan één van de kinderen een opdracht die ze samen moeten uitvoeren. Dit kan van alles zijn.
- Pak alle 3 een glaasje water en drink het leeg.
- Hinkel een rondje om de tafel.
- Teken een huis.
- Plak een papiertje op de onderkant van de stoel.
Alles wat u maar kunt verzinnen kunt u ze laten doen. Ze moeten nu dus goed communiceren met elkaar terwijl ze allemaal een eigen handicap hebben.

Bij een grote fanatieke groep kunt u er een estafette van maken. Ieder kind in elke groep krijgt één keer als eerst de opdracht. Welke groep is als eerste klaar?

Achtergrond
Effata! Ga open!

Effata! Dat is het woord dat zo in de Bijbel staat. Een woord dat we niet vertalen omdat de uitleg al in de Bijbel zelf is gegeven. Marcus heeft dit woord uit het Aramees bewaard. Dit zou kunnen duiden op een hele belangrijke, cruciale gebeurtenis.
Ga open, word open, is de betekenis, die door Marcus zelf gegeven wordt.
Niet alleen de oren van de man gaan open, zijn hele persoon wordt geopend.

Afzondering
Wat opvalt, is dat Jezus de man apart neemt. Weg van de menigte, staat er met nadruk vermeld. Hij zondert Zich af met deze dove mens. Hij wil met hem alleen zijn. Misschien wil Hij deze mens beschermen tegen de menigte, wil Hij hem vrijmaken van de meningen van anderen, van hun goede bedoelingen?
Het is opmerkelijk dat in een ander wonderverhaal,dat van de genezing van een blinde (Marucs 8,22–26), hetzelfde gebeurt. Jezus pakt daar de blinde bij de hand en brengt hem buiten het dorp. En als Hij hem genezen heeft stuurt Hij hem naar huis met de waarschuwing: ga het dorp niet in.

Dit bijzondere element, dat de zieke mens eerst uit de context van zijn omgeving moet worden gehaald, geeft te denken. Is het meer dan een toevallig detail?
Zorg kan klein houden. Een verstikkende deken van liefdadigheid, van medelijden, van zorg die eerder betuttelt. Het beneemt je de adem. Het smoort je eigen stem. Dan roept Jezus: "Ga open".
Is het meer dan alleen een aansporing aan de mans gehoororgaan? Het zijn alle knellende banden die van de man afvallen, zodat hij weer volwaardig kan deelnemen aan het leven, kan luisteren en zich kan uitdrukken.

Horen en zien zijn in de bijbelse symbooltaal geladen woorden. Het is niet toevallig dat hier in het Evangelie beide aspecten dichtbij elkaar aan de orde zijn. Ze omkransen het (tweede) wonder van de broden, maar ook het onbegrip van de leerlingen. Jezus reageert dan wat korzelig: ‘Jullie hebben ogen, maar zien niet. Jullie hebben oren, maar horen niet’ (Marcus 8,18).

Effata-ritus in het Doopsel
Het doopsel vindt plaats door driemaal water te gieten over het hoofd van de dopeling onder aanroeping van de drie-ene God, Vader, Zoon en Heilige Geest.
Na het doopsel volgen nog enkele verklarende riten. Deze riten maken duidelijk wat het doopsel betekent.
De eerste verklarende ritus is de zalving met heilig chrisma, een welriekende olie. Deze zalving duidt de gave van de Heilige Geest aan.
Daarop volgt de bekleding met het witte doopkleed. Dit drukt uit dat de gedoopte zich met Christus bekleed heeft.
Dan ontvangen de ouders de doopkaars die aan de paaskaars is ontstoken. Dat duidt aan dat de gedoopte door Christus is verlicht.
Eventueel volgt nog de ‘effata’-ritus, waarbij de oren en mond van de dopeling worden aangeraakt, opdat het kind het woord van God kan horen en het christelijk geloof kan belijden.

Horen, zien en zwijgen
De uitdrukking 'horen, zien en zwijgen' komt van oorsprong uit de leer van de wijsgeer Confucius die leefde van 551 tot 479 voor Christus in China. Hij zegt tegen zijn leerlingen: "Kijk niet naar, luister niet naar, spreek niet uit en richt je niet op wat in strijd is met welvoegelijkheid".
De drie apen heten in Japan Mizaru, met zijn handen voor zijn ogen (ziet geen kwaad), Kikazaru, met zijn handen op zijn oren (hoort geen kwaad) en Iwazaru, met zijn handen voor zijn mond (spreekt geen kwaad). Soms wordt er een vierde aap afgebeeld: deze wordt Shizaru genoemd en beeldt 'doet geen kwaad' uit. Hij heeft zijn handen op zijn buik of gekruist.